Bob. Uzumning xalq xo`jaligidagi ahamiyati Uzumning kelib chiqish tarixi va tarqalishi

MUNDARIJA
Kirish.

1. 
   bob. Uzumning xalq xo`jaligidagi ahamiyati
   
   1. 
      Uzumning kelib chiqish tarixi va tarqalishi
      
   2. 
      Uzummevasiningkimyoviytarkibivaahamiyati
      
2. 
   bob. Uzumnavlarigata`rif
   
   1. 
      Sharobbopuzumnavlari
      
   2. 
      Mayizbopuzumnavlari
      
   3. 
      Xo`rakiuzumnavlari
      
3. 
   bob. Uzum hosilin iyig`ib-terib olish
   
   1. 
      Uzumniyig`ib-teribolishvasaqlashgatayyorlash
      
   2. 
      Saqlashuchunmo`ljallanganuzumgaqo`yiladigantalablar
      
4. 
   bob. Uzumnisaqlashdaomborlarningahamiyativaturlari
   
   1. 
      Saqlashuchunmo`ljallanganomborturlari
      
   2. 
      Sovutkichliombordauzumsaqlashtexnologiyasi
      
5. 
   bob.
   

Sovutkichliombordasig`imigamosholda 38 tonnauzumnijoylashtirishuchun talab qilinadiganqadoqlashmateriallariturinivamiqdorinihisoblash
Xulosa.
Foydalanilganadabiyotlar.

Reja :
Kirish.

1. 
   Uzumningxalqxo`jaligidagiahamiyati
   
   1. 
      Uzumningkelibchiqishivatarqalishtarixi
      
   2. 
      Uzummevasiningkimyoviytarkibivaahamiyati
      
2. 
   Uzumnavlarigata`rif
   
   1. 
      Sharobbopuzumnavlari
      
   2. 
      Mayizbopuzumnavlari
      
   3. 
      Xo`rakiuzumnavlari
      
3. 
   Uzumhosiliniyig`ib-teribolish
   
   1. 
      Uzumniyig`ib-teribolishvasaqlashgatayyorlash
      
   2. 
      Saqlashuchunmo`ljallanganuzumgaqo`yiladigantalablar
      
4. 
   Uzumnisaqlashdaomborlarningahamiyativaturlari
   
   1. 
      Saqlashuchunmo`ljallanganomborturlari
      
   2. 
      Sovutkichliombordauzumsaqlashtexnologiyasi
      
5. 
   Sovutkichliombordasig`imigamosholda 38 tonnauzumnijoylashtirishuchun talab qilinadiganqadoqlashmateriallariturinivamiqdorinihisoblash
   
6. 
   Xulosa.
   

VII. Foydalanilganadabiyotlar.

Kirish.
0`zbekiston RespublikasiPrezidentining 2021-yil 28-iyuldagi “Uzumchiliknirivojlantirishdaklastertiziminijoriyetish ,sohagailg`ortexnologiyalarnijalbqilishnidavlattomonidanqo`llab-quvvatlashningqo`shimchachora-tadbirlarito`g`risida” gi PQ-5200-sonli qaroriningqabulqilinishiuzumchiliksohasinirivojlantirishdajudakattaturtkibo`ldi .

Aytishmumkinkimazkurqarororqaliyangidauzumchilikvavinochilikklastertizimlarinitashkiletishistagidabo`lgantashabbuskorlarga ,qolaversa, hamkorlikqilishistagibo`lganxorijiyinvestorlargaimtiyozlaryaratilganligi, ayniqsa,uzumchiliknirivojlantirishuchunishlabchiqaruvchilarganafaqatiqtisodiy, balkihuquqiy,moliyaviyvakonsaltingxizmatlarorqalidavlattomonidanqo`llab-quvvatlashmuxanizmlariyaratibberilganligisohagaoidyanabirkattaimkoniyatdir.Xo`jalikyuritishningklastershakliqishloqxo`jaligiishlabchiqarishjarayonigakengjoriyetilishihisobidanichkivatashqibozorlardauzumchililmahsulotlariningraqobatbardoshliginita`minlash,ko`rsatilayotganservistarkibini, engavvalo,ularningzamonaviyyuqoritexnikaviyturlariniolibkirishvaularhisobigatarkibiytuzilmanitubdano`zgartirishimkoniyatlariyuzagakeladi. O`rganishvatahlillarnatijasidabugungikunda 48 ta uzumchilikkaixtisoslashtirilgantumanlardauzumchilikdaxo`jalikyuritishningklastershakliniamaliyotgatadbiqetishishlariboshlabyuborildi.
So`nggi 2 yildavomida 63 ta uzumchilikvavinochilikklasterlaritashkiletilib, iulartomonidan 15 minggektarmaydondauzumzorlarbarpoetildi.Shundan:

• 
  2,5 minggektarxo`raki;
  
• 
  7,5 minggektarkishmishbop:
  
• 
  5 minggektarsanoatbopuzumzorlardir.
  

Bundantashqari, jami 500 mlrdso`minvestitsiyalaro`zlashtirildi.Buningnatijasida esa,3759 nafaryangiisho`rinlariyaratilishigaimkoniyatyaratildi.Tashkiletilganklasterlartomonidanqisqavaqtichida 57,1 mingtonnauzummahsulotinisaqlashvaqaytaishlash quvvatlari,jumladan,50ming tonnasig`imlimuzlatgichomborxonalari, 20ming tonnaquritishva 200 mingtonnauzummahsulotlariniqaytaishlashquvvatlaritashkiletildihamda 250 mlndollarlikmahsulotlareksportiamalgaoshirildi. Respublikamizmiqyosida 2021-2022- yillardasuvta`minotiog`irvalalmimaydonlarda 25 minggektar da tomchilatibsug`orishjoriyqilinib, davlatbudjetidanjami 100 mlrdso`msubsidiyavatashabbuskorlarga 25mlrdso`mlikimtiyozlikreditlarajratildi. Sanoatkorxonalariningxomashyobazasinimustahkamlashmaqsadida, 2021-2022-yillarda jami 12 minggektarmaydondayangisanoatbopnavliplantatsiyalarbarpoetildi. Qisqavaqtichidaalbattabukattako`rsatkichdir. Ushbutashabbusningyanadanatijadorliginioshirishmaqsadida har birklasterqoshidayangiuzumnavlarinisinashmaydonchalarivamikrolabaratoriyalarnitashkiletish ham muhimdir. Sababi, xalqarouzumnavlariniyurtimizgaolibkirishhamdaekibunihosildorliginatijasigaerishishhar doim ham muvaffaqqiyatliyakunlanmaydi.Shusababli ham, bog`larningtashkiletilishisifatlivaeksportbopuzumyetishtirishdamuhimomilhisoblanadi.
Agentliktomonidanuzumchilikvavinochiliksohasidayetakchibo`lgan AQSH ningKaliforniya-DevisuniversitetimutaxassislariAvstriyaningTadqiqotuniversitetivaOliy Federal kollejimutaxassislaribilantuproq-iqlimsharoitlarigamosko`chatlarnitanlash, yernitayyorlash,ko`chatniekish,agrotexniktadbirlarnio`tkazish, kasalliklargaqarshikurashish , hosilnidaladaniste`molchigachayetkazibberishbo`yichatajribalaralmashishyo`lgaqo`yildi. O`znavbatidaaytishkerakki ,ushbujarayonsohauchuno`tamuhimdir.
Ekibo`stirilishivayaxshihosildorlikkaerishishdatuproq, ekishishlariolibborilishinazardatutilganyermaydonivahattokishamolto`g`riyo`nalishiniinobatgaolish ham inkoretibbo`lmasdalildir. Shu sababli ham yurtimizningo`zigaxosiqlimi,quyoshi, tozahavosi, to`yinganyerlaridanolinayotganuzumlarhamdaqaytaishlabchiqarilganmahsulotlaro`ziningta`mibilanjahonbozorida nom taratganvao`zxaridorigaegadir.
Uzumhosiliningsifatiniyaxshilash,tokkasalliklarinioldiniolishmaqsadida Respublika hududida keyingi 5 yilda 50 minggektarmaydonniegallagantokzorlarbarpoetilishikutilmoqda.Natijadauzumzorlardanolinayotganhosildorlik 10-13 tonnadan 25-40 tonnagachaoshadi.Bugungikundauzumzorlarniyangiusuldako`paytirishbo`yichahududlardakengko`lamliishlaramalgaoshirilmoqda. Xususan, Oltiariqtajribalaribugungikundabutunrespublikabo`ylabkengjoriyetilmoqda.Engmuhimishuki ,alkogolvatamakibozorinitartibgasolishhamdavinochiliknirivojlantirishagentliginingVinochiliknirivojlantirishjamg`armasihisobidanyangidantashkiletilganuzumchilikplantatsiyalariuchun 7 ta yo`nalishbo`yichasubsidiyamablag`larimoliyalashtirilishiyo`lgaqo`yilgan . ShuningdekAgentliktashabbusibilan 20 ta yangiuzumchilikvavinochilikklasterrahbarlario`zarotajribaalmashishmaqsadidaVengriya,Italiya, Ispaniya, TurkiyaRespublikalarigaxizmatsafarlarigayuborildi. Natijadaesa, sovuqqachidamli, hosildor “invitro’’ uzumko`chatlarihamdauzumzorlarniparvarishlashuchunmo`ljallanganmaxsustexnikalarsotibolishbo`yichakelishuvlargaerishildi.Shuningdek “ invitro’’ sharoitidatayyorlanganuzummateriallaridannyiliga 1 mlndonasig`imigaegabo`lganzamonaviyko`chatxonaloyihasiuchunAgentlikningjamg`armasihisobidan “De Nova Agro” MCHJ ga 10 mlrdso`m , “Sag Agro”MCHJga 3,5 mlrdso`m , bundantashqari “Business garden park” MCHJ uchun 1,5 mlrdso`mmablag` ajratildi. Natijadaesa2023- yilda 2 mlndona “invitro” sharoitidao`stirilganviruslardanholi, sovuqqachiodamli,urug`siz, payvandlanganuzumko`chatlaritashabbuskorlarimizuchunyetkazibberiladi. Joriyyilyakungaqadaresa, lalmivafoydalanishdanchiqqanyerlardauzumchiliknirivojlantirishuchun , jami 186 mlrdso`minvestitsiyalarningo`zlashtirilishihisobigaklasterlarsonini 100 tagayetkazib, 4 ta “invitro” sharoitidapayvandlangantokko`chatlarniyetishtirishgaixtisoslashganyangizamonaviyko`chatxonalartashkiletiladi.Buningnatijasidao`znavbatidaminglabyangiisho`rinlariyaratilishibilanbirga , sohamiqyosidakattaeksportnatijasiga ham erishiladi. So`nggiyillarda Respublika miqyosidauzumzorlarko`laminikengaytirishdanafaqatyangitokzorlarbarpoetish ,balkiiqtisodiysamarasiztokzorlaro`rnigaistiqbolliuzumzorlarbarpoetish ham maqsadlivatizimliyo`lgaqo`yilgan.

1.