Bob. Uzumning xalq xo`jaligidagi ahamiyati Uzumning kelib chiqish tarixi va tarqalishi

Download 47.91 Kb.

bet	3/12
Sana	07.05.2023
Hajmi	47.91 Kb.
	#1436951

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

Bog'liq
kurs ishi yakuniy

Oziqlantiruvchi	Miqdor	Norm**
100g normaning%
Kaloriyaqiymati	72 kCal	1684 kCal	4.3%
Proteinlar	0.6 g	76 g	0.8%
Yog’lar	0.6g	56g	1.1%
Uglevodlar	15.4 g	219 g	7%
Organikkislotalar	0.8 g	~
Alimentatsion tola	1.6 g	20 g	8%
Suv	80.5 g	2273 g	3.5%
Qorakuya	0.5 g	~
Vitaminlar
A vitamini,RE	5 mg	900 mg	0.6%
Beta -karotin	0.03 mg	5 mg	0.6%
Vitamin B1,tiamin	0.05 mg	1.5 mg	3.3
B2 vitamini,riboflami	0.02 mg	1.8 mg	1.1%
Vitamin B4,xolin	5.6 mg	500 mg	1.1%
Vitamin B5,pantotexnik	0.06 mg	5 mg	1.2%
Vitamin B6,pirodoksin	0.09 mg	2 mg	4.5%
Vitamin B9,folat	4 mg	400 mg	1%
S vitamini,askorbin	6 mg	90 mg	6.7%

Vitamin B9 [foliykislotasi]

Vitamin C [askorbinkislotasi]

Vitamin E [tokoferol]

E vitaminli alfa tokoferol,TE
Vitamin H,Biotin	1.5mg	50mg	3%
Vitamin K,filloxinon	14.6 mg	120 mg	12.2 %
Vitamin PP	0.3 mg	20 mg	1.5%
Niasin
Makroelementlar				20 mg	~
Kaliy,K	225 mg	2500 mg	9%
Kalsiy,Ca	30 mg	1000 mg	3%
Kremniy,Si	12 mg	30 mg	40%
Magniy,Mg	17 mg	400 mg	4.3%
Natriy,Na	26 mg	1300 mg	2%
OLtingugrt,S	7 mg	1000 mg	0.7%
Fosfor,P	22 mg	800 mg	2.8 %
Xlor,Cl	1 mg	2300 mg	23000 g
Izelementlari	0.6 mg	18 mg	3.3%
Alyuminiy,Al
Bor,B
Vanadiy,V
Temir,Fe

II-bob.Uzumnavlarigata’rif
2.1.Sharobbopuzumnavlari
Sharobsanoatiuchunxom-ashyobo’lib,uzum,olma,etilspirti,achitqi,sharbatvaturlixushbo’yta’mberuvchio’simliklardantayyorlanganshiralisuvlarvashakarhisoblanadi.
Tok,uzum-uzumdonalarigamansubbo’lib,uning 70 gayaqinturimavjud.Yerko’rrasiningtropik,subtropikvamo’tadiliqlimio’lkalaridatarqalgan.Uasosansernamvodiylarda,tog’ yon bag’rilaridahamdadaryobo’ylaridachirmashib,ba’ziturlaributayoki past bo’ylidaraxtsifatidao’sadi.
Butundunyodao’stirilayotgantokzorlarningekinmaydonini 71% Yevropa,14,4% Osiyo,9,6% Amerika,4% Afrika va 1% Avstraliyaqit’asidatashkiletadi.Butokzorlardanolinganhosilning 6-8% bevositaiste’molsifatida qo’llaniladi,80% sharobtayyorlashgava 3-4% quritilib,undanmayiztayyorlanadi.
Butundunyodayetishtirilayotgantokning 4 minggayaqinnavima’lumbo’lib,ularning 400 naviO’zbekistondao’stiriladi.
Uzumnaviishlatilishigaqarabsharobbop,mayizbopvaxo’rakinavlargabo’linadi.
Sharobbop-navlarninguzumshingilikattabo’lmaydi,turlishaklvarangdabo’ladi.
Uzumningkishmishnavlarigaqaragandaularningshirinligikamroqbo’ladi.Bundaynavlardanmusallas, shampan,kuchlihamdadesertlisharoblartayyorlanadi.
Uzumningurug’siznavlarinikishmishdeb ataladi.Ularquritilib,mayiztayyorlashuchunqo’llaniladi. Bu navlarningmevalariturliranglibo’libqandligiyuqoridarajadabo’ladi.
Uzumningxo’rakinavlariningshingiliyirikholatdaturlirangdavashakldabo’ladi. Mevalarito’liqholatda,shirinmazalibo’ladi.
O’zbekistondayetishtiriladiganvakengtarqalgansharobbopuzumnavlari:
Alitaka–Italiyadankeltirib,O’zbekistonningviloyatlaridao’stirishgamoslashtirilgan, o’rtatiplarsharobbopuzumnavi.Uningmagzimuskatxidishirinmazalidir.Bundayuzumnavining 100 kgdsan 75 kkl (750l) sharbatolinadi.
Ushbunavliuzumboshog’iningo’rtachako’rsatkichlari:og’irligi 202 gr, donalarisoni 96 ta,sinchalari 4,5%,urug’i 2,2, sharbatmiqdori 84,1%bo`ladi.
Uzumnaviningbunavisentyabroyiningo’rtalaridapishadi,tarkibidagiqandmiqdori 25-29%,kislotaligi4-7gr gachabo’ladi.Bundayuzumdanportveyinhamdayuqorisfatli dessert tipidagisharoblartayyorlanadi.
Aligote – Fransiyadankeltirilib, O`zbekistondao`stirishdamoslashtirilganbo`lib, o`rtapisharsharobbopuzumnavihisoblanmadi. Uzumboshog`io`rtaholatda, mevalaritig`iz, yirikshakldaoq- ko`kishtusli, jiggarangdog`larimavjud. Bundayuzumnavining 1000 kg dan 75 dklsharbatolinadi.
Ushbunavlikuzumboshog`iningo`rtachako`rsatkichlari: og`irligi 146 gr, donalarsoni 93, singa-4,4%, urug`i-3,3%, po`sti-4,5%, sharbat miqdori-87,8%.Uzumning bunaviavgustoyiningoxirlaridapishadi,tarkibidagiqandmiqdori 19,2-25,0%, kislotaligi 6,2-8,1 g/l cha bo’ladi. Uzumhosilidansofvashampansharoblari,shuningdekkonyakuchun spirt tayyorlanadi.
Baxtiyoriy-jaydarisharobbopuzumnavi. Uzumboshog’isilindr-konussimonshakldabo’ladi.Mevalaro’rtachatuxumshakldabo’lib,sarg’ishyashiltusli,mag’izlivashirinsharbatlidir.Po’stlariyubkaqalinlikkaega.
Ushbunavliuzumboshog’iningo’rtachako’rsatkichlari, og’irligi 247 gr sinchalar 3,0% po’stlog’i 2,8% urug’i 0,6%
Uzumningbunavisentyabroyiningboshlaridayetiladi,qandmiqdori 18%,kislotaligi 5,6 g/l tashkiletadi.Uzumhosilidanmusallas, shampanvakanyaktayyorlashuchunsharob material olinadi.
Buvaki-jaydarisharobbopuzumnavi.Uzumboshog’Ikattashakldauzunchoqkonussimonbo’ladi.Mevalaro’rtachadumaloqholatda,ochyashilvasarg’ishtuslidir,mag’zishirinmazali,po’stlog’iqalindir.
Ushbunavliboshog’iningo’rtachako’rsatkichlari:og’irligi 247 gr,sinchalar4,0%,po’stlog’I 3.5%, urug’i 3,5%,sharbat miqdori 89,0%.
Uzumningbunavisentayabroyiningboshlaridayetiladi,tarkibida 22-24% cha qandva 4,0-5,5 g/l miqdordakislotabo’ladi.
Bishti-jaydariiste’molvasharobbopuzumnavi.Uzumboshog’io’rtachaholatda,silindrkonussimonshakldabo’lib, donalaritig’izjoylashgan.Mevalario’rtacha,dumaloqshakldayashilsarg’ishtuslidir.
2.2.Mayizbopuzumnavlari.
Dunyobo`yichamayizishlabchiqarishhajmi 1,220mln tonnanitashkiletadi.Mayizishlabchiqarishdabirnechadavlatlaryetakchilikqilibkelmoqda.Bulardan:Turkiya 353.167 mingtonna, AQSH 332,760 mingtonnaGretsiya 72,861ming tonna,Eron 122.595 mingtonna,Gretsiya 72,861 mingtonna ,Chili 51,128 mingtonna ,Janubiy Afrika 37,049 mingtonnamahsulotyetishtiribbermoqda.O`zbekistonesa 32,893 mingtonnayalpimayizishlabchiqarilib,mahsulotishlabchiqarishhajmibo`yichadunyodayettinchio`rinniegallabkelmoqda.Respublikamizdamayizishlabchiqarishhajminiortishitashqibozordaraqobatbardoshbo`lganmahsuloteksporthajminikengaytirishgaimkonyaratadi.Dunyobo`yichamayizishlabchiqarishdayetakchlikqilayotganmamlakatlardauzumniqatororasidaquritish,tupidanovdasinisindirganholdadastlabkiso`latish, so`ngraquritish,elektrenergiyasivzayoqilg`Ibilanishlovchiyirikkonveyertipidagiqurutgichlardaquritish,xomashyogakaustik soda oltingugurtkabimoddalarbilanishlovberishkonsentratsiyalarivausullariishlabchiqilgan.
Mayizbopuzumnavlariboshqauzumnavlarigao`xshab, o`ziningta`mibilanajralibturadi.Mayizbopuzumnavlaridan:Kattaqo`rg`on,Oqkishmish,Qorakishmish,Sultoni,Xishrovkishmishi,Rizamatkabinavlariahamiyatgaegahisoblanadi.
Kattaqo`rg`on- kechpisharmayizbopuzumnavihisoblanadi.Sharqiyekologik-geografiknavlarguruhigakiradi.VataniO`rtaOsiyohisoblanadi.Bargio`rtachavayirik ,3-5 bo`lakchalibir oz qabariqli,ustkisirtito`qyashil, yaltiroq,ostkisirtidatuklariyo`q. Uzumboshiyirikbo`yi 12-26 sm, eni 14-25 sm , g`ujumiyirik ,ovalsimonyokituxumsimon,ochyashil,etdor,sershira,po`stiyupqa,urug`iyirikbo`ladi.Uzumhosili 150-160 kunda,sentabrningikkinchiyarmidapishibyetiladi.Hosildorligi 70-80s/gatengbo`ladi.Sovuqqavazamburug` kasalliklarigachidamsizhisoblanadi.Uzummevasiyangiligidayeyiladi,quritiladi,garmiyonmayizitayyorlanadi.
Oqkishmish -o`rtapishar, mayizbopuzumnavihisoblanadi.VataniMarkaziyOsiyovaYaqinSharqdir.UningKishmishiSafed,Bedonamayiz ,Kishmish,Sultonina,TompssonSidiessenomlaribor.Sharqiyekologik-geografiknavlarguruhigakiradi.
Tupitezo`sishgamoslashgan.Bargio`rtachakattalikda ,dumaloq 3-5 bo`lakchali,guliikkijinslibo`ladi.Uzumboshio`rtachakattalikdabo`ladi.Shaklisilindrsimon,shigillarizichjoylashgan.G`ujumiurug`siz, yumaloqrangiochsariq,yupqa, sersuvbo`ladi.Uzummevasisentabrboshlaridato`liqpishadi.Tarkibida 25-26% qand,4-4,5g/l kislotabor.Mayizbopuzumningbunaviqurg`oqchilkkachidamlibo`li, sovuqqachidamsizhisoblanadi.Uzumningyangiligidayeyiladi. Asosanmayiztayyorlanadi.O`zbekistonningbarchaviloyatlaridarayonlashtirilgan.Samarqandviloyatidako`pekiladi.
Qorakishmish-mayizbopertapisharuzumnavihisoblanadi.O`zbekistonvaTojikistondakengtarqalgan.Tupio`ratchasekinlikdao`sishgamoslashtirilgan.Bargio`rtacha,guliikkijinslibo`ladi.
Uzumboshio`rtachashaklikonussimonbo`ladi.G`ujumituxumsimonpo`stiqora,etiyupqa.Tarkibida 2.4-2.5% qandbor .Nordonligi 4.5-5% bo`ladi .Uzumhosili 130-145 kundapishibyetiladi.Iyuloxiriavgustningikkinchiyarmidato`liqpishadi.Uzumidansifatlimayiztayyorlanadi.O`zbekistonninghammaviloyatlaridao`stiriladi.

Download 47.91 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12