Божхона экспертизаси ва товарларни таснифлаш кафедраси фанлари бўйича якуний давлат аттестацияси саволлари (2023 й)

to‘g‘risida” 26.04.1996 yildagi 221-I Qonunida iste’molchilarning huquqlari va ularning 
davlat tomonidan himoya qilinishi, tovarlarning xavfsiz bo‘lishini va ularning sifatini nazorat 

---

qiluvchi davlat boshqaruvi organlarining vakolatlari, tovarlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni 
berish shartlari har tomonlama asoslab berilgan.
Tovar belgisi bu bir yuridik va jismoniy shaxslar tovarlari va xizmatlarini (bundan 
buyon matnda tovarlar deb yuritiladi) boshqa yuridik va jismoniy shaxslarning shu turdagi 
tovarlaridan farqlash uchun xizmat qiladigan, belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilgan 
belgilardir. Tovar belgilari yakka tartibdagi va jamoaviy bo‘lishi mumkin.
 Контрафакт товарларнинг мамлакат иқтисодиётига зарари: 
Товар белгиси эгалари бозордаги улушини (фойдасини) йўқотади ва машҳур 
брендлар обрўсизланади; Истеъмолчилар сифати анча паст, соғлиққа зарар этказиши 
мумкин бўлган товарларга эга бўладилар; Давлат инвесторлар ишончини йўқотади; 
Давлат ғазнасига солиқлар ва божлар тушуми камаяди. 
Шунингдек, ҳозирда кенг миқёсида тарқалган контрафакт маҳсулотларнинг асосий 
турларидан бири бўлиб, контрафакт аудио, - видео маҳсулотлар ёзилган дискларнинг 
ноқонуний савдоси ҳисобланади. Ушбў контрафакт маҳсулотлар муаллифлар ва ҳуқуқ 
эгаларига жиддий зарар этказиши билан биргаликда, умумдавлат миқёсида муаллифлик 
ҳақлари тўланмаслик оқибатида даромад солиқлари ҳисобидан иқтисодий зарарларни 
ҳам келтириб чиқаради. 
Божхона органлари томонидан товарлар, транспорт воситалари устидан божхона 
кўригини амалга ошириш жараёнида ташқи кўриниши, асл кўринишидан унчалик фарқ 
қилмайдиган контрафакт товарлар учрайди. Мазкур ҳолатлар эса қўшимча экспертиза 
ўтказилишини ва ортиқча вақт сарфини талаб этади, шунингдек контрафакт товарлар 
коррупсиянинг кучайишига олиб келади. Шу боис ҳам, мазкур йўналишдаги ишларга 
жиддий эътибор қаратган ҳолда, бў борадаги тадбирларни кескин жонлантиришимиз 
талаб этилади. 
2016 yilning 22 aprelidan o‘z kuchini yo‘qotgan eski tahrirdagi Bojxona kodeksining 
“Tovarlar va transport vositalarini olib kirish va olib chiqishni taqiqlash” deb nomlangan 9-
moddasida bojxona organlari tomonidan davlat xavfsizligini ta’minlash, jamoat tartibini 
saqlash, ma’naviyat, inson hayoti va salomatligini saqlash, atrof tabiiy muhitni muhofaza 
qilish, O‘zbekiston Respublikasi hamda boshqa mamlakatlar xalqlarining badiiy, tarixiy va 
arxeologik boyliklarini, mulk huquqini, shu jumladan intellektual mulk ob’ektlariga bo‘lgan 
huquqni, olib kirilayotgan tovarlarni iste’mol qiluvchilarning manfaatlarini himoya qilish, 
shuningdek O‘zbekiston Respublikasining boshqa manfaatlaridan kelib chiqqan holda 
O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari hamda xalqaro shartnomalariga muvofiq ayrim 
tovarlar va transport vositalarini O‘zbekiston Respublikasiga olib kirish va O‘zbekiston 
Respublikasidan olib chiqish taqiqlanishi mumkin deb belgilab berilgan edi.