Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Odob nima?
urmatli bolalar, bilasizlarmi, odob so‘zi qanday ma’no 
beradi? Yaratgan Parvardigorga ham, odamlarga ham 
ma’qul va maqbul odatlarga “odob-axloq” deyiladi. Odob yaxshi 
ishlar va chiroyli so‘zlardan iborat. Har bir inson yaxshi odamga 
aylanishi uchun odob-axloqni boshqalardan o‘rganib, o‘zi ham 
uni boshqalarga etkazadi. Ma’lumki, inson yashashi uchun har 
kuni turli ishlarni bajarishi kerak. Masalan, uyqudan uyg‘onish, 
yuvinish, kiyinish, ovqatlanishning har biri uchun alohida qoidalar 
bor. Mana shu qoidalarni odob, deb aytiladi. Bunga kiyinish odobi, 
ovqatlanish odobi, uxlash odobi va hokazo odoblar misol bo‘ladi. 
Bolajonlar, shuni bilingki, tanamiz harakati bevosita ruhimizga 
bog‘liq. Agar tabiatimizga go‘zal fe’llar va yaxshi odatlar o‘rnashsa, 
a’zolarimiz harakati ham shunga qarab yaxshi tomonga o‘zgaradi. 
Bunga “yaxshi axloq”, deyiladi. Agar tabiatimizga yomon odatlar 
o‘rnashsa, a’zolarimiz harakati ham shunga qarab yomonlashadi. 
Bunga “yomon axloq” deyiladi. So‘z, harakat va xulqimiz yaxshi va 
go‘zal bo‘lishi uchun ruhimizni yomon xulqlardan poklab, uni yax-
shi fe’l va go‘zal odatlar bilan ziynatlash kerak. Dunyoda odamlar bir-
birlari bilan salomlashib, muloqot qiladi, bir-biri bilan bordi-keldi 
qilib, o‘zaro munosabat o‘rnatadilar. Bu ishlarni muomala, deyiladi. 
Hayotda muomala turlari juda ko‘p. Muomala turlaridan har biri 
uchun muayyan tartib va qoidalar bor. Bu qoidalar ham odobga ki-
radi. Masalan, salomlashish odobi, so‘zlash odobi, mehmon kutish 
odobi va hokazo. Demak, odob qoidalari ikkiga bo‘linadi:
1) Shaxsiy odoblar; 2) Muomala qoidalari.
Shaxsiy odoblar har bir inson yolg‘iz o‘zi bajaradigan qoidalar-
dir. Muomala qoidalari – boshqalar bilan birgalikda bajariladigan 
odoblar.

---

– 186 –