Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим

Фойдали насиҳатлар
1. Дўстим, деб ишониб ҳар кимга сир айтма, 
эҳтиёт бўл.
2. Сирингни асло бировга айтма, чунки сенга 
ўзингдан бошқа жонкуяр йўқ.
3. Сиринг ичингда экан, у сенинг асирингдир, 
сендан ташқарига чиқса, сен унга асир бўласан.
4. Ўттиз икки тиш орасидан чиқишга муваффақ бўлган сир 
ўттиз икки маҳаллага тарқалади.
5. Кўп кишилар борки, улар ўз сирларини сақлай олмасликла-
ри туфайли ҳалокатга дучор бўладилар.
6. Киши сўзига қулоқ тут, аммо дарров унга ишона қолма, юрак 
сирингни очма, яшириб махфий тут.
Бировларни ёмонламаслик
зиз болалар, шуни билингки, бировларни ёмонлаш, 
улар ҳақида турли гап-сўзларни тарқатиш ғийбат 
бўлади. Ғийбат асл инсоний фазилатларга тескаридир, одоб-

---

– 111 –
ахлоқли бола бировларни ёмонлаш ва одамлар ҳақида ноло-
йиқ сўз айтишдан сақланади. Гарчи бир одам ҳақиқатда ёмон 
бўлса, уни беҳуда тилга олавериш, айбини ошкор қилиш 
яхши эмас. Балки кишининг айбини ёлғиз ўзига айтиб, туза-
тишга ҳаракат қилиш яхшидир. Кўнгли қора одамлар киши 
айбини ҳамманинг ўртасида гапириб, бировни уялтиришни 
хоҳлайдилар. Қалби пок инсонлар эса ўзига ўхшаган инсонлар 
ҳақида ёмон гапларни тарқатмайдилар.
Болалар луғати
Ғийбат – бировни камситиш, айблаш ва одам-
лар камчилигини ошкор этиш.
Туҳмат (бўҳтон) – бировни ёлғондан айблаш 
ва айбсиз одамга камчиликлар хос эканини даъво 
қилиш.
Изоҳ: ғийбат ва туҳмат орасидаги фарқ шуки, одамларда 
бор камчиликларни улар йўқ вақтларда айтиш ғийбатдир. Ма-
салан, бир одамнинг ранги қора бўлса ёки оёғи чўлоқ бўлса, 
уни ўзи йўқ вақтда “қора”, ёки “чўлоқ” дейиш ғийбатдир.
Одамларда йўқ камчиликларни ёлғондан уларга тегишли 
эканини даъво қилиш туҳматдир. Масалан, биров ўғрилик 
қилмаса ҳам уни “ўғри”, дейиш туҳмат бўлади.
Болалар, унутманг, ғийбат ва туҳмат жуда ёмон одат бўлиб, 
иккиси ҳам катта гуноҳдир!
Азиз болалар, қуйидаги ҳикояни ўқиб чиқсангиз, ғийбат-
нинг қанчалик ёмон эканини билиб ола сизлар.