Boronalar va g'altaklarning nazariyasi va hisobi Boronalar G'altaklar va g'ildiraklar

Tekis-qirrali g'altak (71b-rasm) burchakli temirdan hosil qilingan qirrali yuzali qovurg'ali g'ilof kiydirilgan tsilindrik g'altakdir. Bu g'altak kesaklarni tuproqqa bosib kirgizish hamda maydalash qobiliyatiga ega.

Halqali g'altaklar (71v-rasm) tuproqning pastki qatlamlarini zichlash uchun mo'ljallangan bo'lib u ponasimon ishchi yuzali halqalardan iborat. Bu g'altakning o'tkir ingichka ponalari tuproqqa chuqur kirib uning pastki, ya'ni yuza ostki qatlamini zichlaydi.
G'altak o'tgandan keyin hosil bo'lgan o'rkachlar bo'sh mustahkam bo'lmaganligi uchun ariqchalarga tezda nurab tushadi va yumshoq yuza qatlam hosil qiladi. Halqalarning ariqchalarini tiqilib qolgan kesaklardan tozalash uchun halqali g'altaklarning seksiyalari ikki qatorli qilinadi, ya'ni biri ikkinchisidan keyin joylashgan ikkita batareyadan iborat. Bunda bir qatorning qirralari (ponalari) ikkinchi qatorning ariqchalari o'rtasiga joylashadi.
Ularning biri ikkinchisiga qarama-qarshi aylanib, tiqilib qolgan kesaklarni ezadi va yopishib qolgan tuproqdan tozalaydi. Batareyalar bir qator joylashganda tozalagichlar qo'llaniladi.
Halqali-tishli g'altak (71g-rasm) ponasimon va tishli ishchi yuzali galma-gal o'rnatilgan halqalar to'plamidan iborat. Bunday g'altak tuproq qatlamini 7 sm gacha chuqurlikda zichlaydi va yuza qatlamni 4 sm qalinlikkacha yumshatadi. Ponasimon halqalarning diametri 350 mm, tishlilarniki 360 mm, uzunligi 1 m, bir santimetr uzunlikka solishtirma bosimi 23 N. Halqalarni yopishgan tuproqdan va o'simlik qoldiqlaridan tozalanishi ularni har xil tezlikda aylanishi tufayli amalga oshiriladi. Notekis mikrorelyefli tuproqlarga yaxshi ishlov berish va halqalarni yaxshi tozalash uchun ularni radial yo'nalishda siljish imkoniyati (10 mm gacha) konstruktsiyada ko'zda tutilgan.
Halqali-tepkili g'altak (71d-rasm) tepkilar (shporalar) bilan jihozlangan halqalar to'plamidan iborat. Tepkilar tuproqqa chuqurlashib pastki yuza ostgi qatlamni zichlaydi, tuproqdan chiqish jarayonida esa yuqori yuza qatlamni yumshatadi. Halqalarning diametri 545 va 520 mm, ballastning massasiga bog'liq ravishda 1 sm uzunlikka solishtirma bosim 27 dan 42 N gacha.