Boshqaruvning umumdavlat organlari

Jamoat va o’zi-o’zini boshqarish organlari 
Konstitutsiyamizning 56-moddasida quyidagilar yozilgan: “O’zbekiston 
Respublikasida qonunda belgilangan tartibda ro’yxatdan o’tkazilgan: 

kasaba uyushmalari; 

siyosiy partiyalar; 

omillarning jamiyatlari; 

xotin-qizlar, faxriylar va yoshlar tashkilotlari; 

ijodiy uyushmalar; 

ommaviy harakatlar va fuqarolarning boshqa uyushmalari, jamoat 
birlashlari sifatida e’tirof etiladi. 
Kasaba uyushmalari xodimlarning ijtimoiy-iqtisodiy huquqlarini va 
manfaatlarini ifoda etadilar va himoya qiladilar. Boshqarishda faol qatnashadilar. 
Siyosiy partiyalar turli tabaqa va guruhlarning siyosiy irodasini ifodalaydilar va 
o’zlarining demokratik yo’l bilan saylab qo’yilgan vakillari orqali davlat 
hokimiyatini tuzishda ishtirok etadilar. Siyosiy partiyalar o’z faoliyatlarini 
moliyaviy ta’minlanish manbalari haqida Oliy Majlisga yoki u vakil qilgan 
organga belgilangan tartibda oshkora hisobotlar berib turadilar. 
Jamoat organlari jamoalarda sog’lash, ijodiy muhit yaratishda, ishlab chiqarishda 
uyushqoqlik va intizomni mustahkamlashda ma’muriy organlarga ko’maklashib, 
ma’naviy- ma’rifiy ishlar bilan ham shug’ullanadilar. 
O’zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlari 
to’g’risida”gi qonunining (02.09.199) 1-moddasida o’zini-o’zi boshqarish 
organlari haqida quyidagicha yozilgan: 
“Shaharcha, qishloq va ovullarda, shuningdek ular tarkibidagi mahallalarda 
hamma shaharlardagi mahallalarda fuqarolarning yig’inlari o’zini o’zi boshqarish 
organlari bo’lib, ular ikki yarim yil muddatga raisni (oqsoqolni) va uning 
maslahatchilarini saylaydi”. 
O’zini o’zi boshqarish organlari jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda 
qatnashishga doir o’z huquqlarini ro’yobga chiqarishlarida fuqarolarga 
ko’maklashadi, o’z xududlaridagi ijtimoiy va xo’jalik vazifalarini hal etish, 

---

32 
ommaviy-madaniy tadbirlarni o’tkazish, davlat hokimiyati va boshqaruv 
organlariga O’zbekiston Respublikasi qonunlarini, O’zbekiston Respublikasi 
hukumatining, xalq deputatlari Kengashlari va hokimlarning qarorlarini 
bajarishda yordamlashish maqsadida fuqarolarni birlashtiradi. 
O’zini o’zi boshqarish organlari xududiy printsip bo’yicha tuziladi. Ular ish olib 
boradigan xududlarni fuqarolarning takliflariga ko’ra tuman, shahar hokimi 
belgilaydi, ushbu qaror keyinchalik tegishli xalq deputatlari Kengashi tomonidan 
tasdiqlanadi. Fuqarolarning yig’ini (yig’ilishi): 

o’zini o’zi boshqarish organiningfaoliyat dasturi hamda xarajatlar 
smetasi, aholi punktlarini obodonlashtirish va sanitariya holatini yaxshilashga 
doir tadbirlar rejalarini tasdiqlaydi; 

rais (oqsoqol) va uning maslahatchilari ishining asosiy yo’nalishlarini 
belgilaydi, har yili ularning hisobotlarini tinglaydi; 

o’z xududidagi ijtimoiy infrastrukturani rivojlantirish uchun 
aholining, tashkilot va muassasalarning mablag’larini ixtiyoriylik asosida 
birlashtirish masalalari yuzasidan qarorlar qabul qiladi; 

pul mablag’lari sarflanishi ustidan nazorat qilishni tashkil etadi, zarur 
bo’lganida taftish komissiyasi tuzadi va ushbu komissiya to’g’risidagi nizomni 
tasdiqlaydi; 

qonunlarda belgilangan tartibda o’z xududida kichik kor-xonalar, 
kooperativlar, ustaxonalar, xalq hunarmandchiligi tsexlarni tashkil etish 
masalalarini ko’rib chiqadi; 

yig’inning, 
ma’muriy-xududiy 
tuzilmalarning 
chegaralarini 
o’zgartirishga, ko’cha, maydon va boshqa joylarning nomini o’zgartirishga doir 
masalalrni ko’rib chiqadi hamda tegishli davlat organlariga takliflar tayyorlaydi; 

O’zbekiston 
Respublikasining 
qonunlariga 
muvofiq 
boshqa 
vakolatlarni amalga oshiradi. 

---

33 
Xulosa 
Shunday qilib, davlat boshqaruv organlarini ijro etuvchi hokimiyat tashkil qilib 
u O’zbekiston Respublikasi yagona davlat hokimiyatining mustaqil tarmog’i. 
Ijro etuvchi hokimiyat davlat boshqaruvi organlari tizimini tashkil etadi, ularga 
respublika hukumati, vazirliklar, davlat qo’mitalari va idoralari, mahalliy ijro 
etuvchi organlar, davlat muassasalari va korxonalari kiradi. Ijro etuvchi 
hokimiyat davlat xizmati orqali amalga oshiriladi. Ya’ni davlat xizmati 
fuqarolarning davlat organlaridagi davlat boshqaruvini amalga oshirishga 
qaratilgan professional faoliyatidir. 

---

34