Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

O’zbekistonda umumiy ishlab chiqarish hajmida oraliq iste’mol va yalpi 
qo’shilgan qiymat nisbati
(2016y.foizda) 
17.1-jadval 
 
 
Ishlab 
chiqa-rish 
hajmi
Oraliq iste’-
mol
Yalpi qo’shil-
gan qiymat
Yalpi ichki mahsulot, bozor narxlarida  
100,0 
42,9 
57,1 
Shu jumladan: 
Tovarlar ishlab chiqarish  
100,0 
51,4 
48,6 
Xizmatlar ishlab chiqarish 
100,0 
36,8 
63,2 

---

259 
YaIM (YaMM) – moddiy xarajatlarning yillik summasi = SMM 
Shunday qilib, SMM amortizatsiya ajratmasi summasiga kamaytirilgan YaMM 
sifatida chiqadi. 
SMM qiymatiga egri soliqlar summasi kiradi. Egri soliqlar narxga ustama 
xarajat hisoblanadi. Bunday soliqlar yuki iste‘molchi zimmasiga tushadi va uning 
hisobiga o‘zlarining daromadining bir qismini sarflaydi. SMMdan egri soliqlar chi-
qarib tashlansa milliy daromad (MD) ko‘rsatkichi hosil bo‘ladi. 
Milliy daromad – bu ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalaridagi barcha 
ishtirokchilar o‘zlashtirgan omilli daromadlari summasidir. 
SMM – biznesga egri soliq= milliy daromad (MD). 
Amaliyotda ishlab chiqarilgan va foydalanilgan MD farqlanadi. Ishlab 
chiqarilgan MD – bu yangidan yaratilgan tovar va xizmatlar qiymatining butun 
hajmi. Foydalanilgan MD – bu ishlab chiqarilgan MDdan yo‘qotishlar (tabiiy ofatlar, 
saqlashdagi yo‘qotishlar va h. k.) va tashqi savdo qoldig‘i chiqarib tashlangan 
miqdorga teng. 
Milliy daromadni, omilli daromadlarning barcha turlarini (amortizatsiya 
ajratmaci va biznesda egri coliqlardan tashqari) qo‘shib chiqish yo‘li bilanham 
aniqlash mumkin. 
Shaxsiy daromad ko‘rsatkichini topish uchun milliy daromaddan uy 
xo‘jaliklari hisobiga kelib tushmaydigan daromadlar chiqarib tashlanib, joriy 
mehnat faoliyatining natijasi hisoblanmagan daromadlar unga qo‘shiladi.