Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

Nominal YaIM shu mahculot ishlab chiqarilgan davrda amal qilib 
turgan narxlarda ifodalangan ishlab chiqarish hajmini bildiradi. 
Joriy yildagi nominal YaIMni real YaIMga aylantirishning ancha oddiy usuli 
nominal YaIMni narx indeks darajasiga bo‘lishdir, ya‘ni, 
Real YaIM=nominal YaIM/Ri; 
Narx indeks darajasini aniqlash formulasini quyidagicha tasvirlash mumkin: 
1
0
0
P
P
Pi
P


; 
Ri -narx indeksi 
R
1
-joriy yildagi narx 
R
0
-bazis davrdagi narx. 
Joriy yilda bazis yilga nisbatan narx darajasining o‘sishi inflyatsiyaning 
pasayishi esa deflyatsiyani ko‘rsatadi. 
Real YaIM ko‘lami va o‘sish sur‘ati hamda uning tarkibiy tuzilmasi jamiyat 
a‘zolarining iqtisodiy farovonligi va turmush darajasini belgilab beradi. YaMM 
(YaIM) hajmi kamayishi va o‘sish sur‘atining pasayishi ishsizlikning ortishi aholi 
turmush darajasining pasayishi va boshqa beqarorliklarga olib keladi. 
Ayni vaqtda, YaIM mutloq miqdori va o‘sish sur‘atiga asoslanib mamlakat 
aholisi hayot sifati va farovonlik darajasi to‘g‘risida aniq xulosa chiqarish mumkin 

---

263 
emas. Hayot sifatining shunday ko‘rsatkichlari ham borki, ularni faqat YaIM orqali 
aniqlash mumkin emas. Jumladan, pirovard mahsulot sifati, mahsulot tarkibi va 
taqsimlanishi, tovarlar ishlab chiqarish samaradorligi, nobozor bitimlar hajmi, bo‘sh 
vaqtining mavjudligi, atrof muhit holati, urbanizatsiya sifati, yashirish iqtisodiyot 
ko‘lami va boshqa shu kabi ko‘rsatkichlar YaIMda o‘z ifodasini topmaydi. Bu barcha 
holatlar ―sof iqtisodiy farovonlik‖ deb nomlangan maxsus ko‘rsatkichdan foydalanishi 
zarurligini anglatadi. Mazkur shartli ko‘rsatkich yuqorida qayd qilingan omillar 
ta‘sirini qo‘shish (agar hayot sifati ortsa) yoki ayirish (agar turmush sifati pasaysa) 
yo‘li bilan YaIM miqdorini korrektirovka qilish orqali aniqlanadi.