Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

Iste’molchilik sarflari – bu aholi joriy daromadlarining iste‘mol ne‘matlari 
va xizmatlar uchun ishlatiladigan qismidir. Iste‘molchilik sarflari mamlakatning 
iqtisodiy taraqqiyot darajasiga bog‘liq bo‘lib, unga xududiy demografik omillar, 

---

291 
aholining yosh va jins tarkibi, urf -odat va an‘analari, tabiiy-iqlim sharoitlari 
kabilar ta‘sir ko‘rsatadi. 
Daromadlarning iste‘mol sarflaridan qolgan qismidan turli majburiy 
to‘lovlar chegirib tashlangandan keyin jamg‘arma maqsadlarida foydalaniladi.
Jamg’arma – bu uy xo‘jaliklari ixtiyoridagi joriy daromadlarining foizli 
daromad olish va kelajakdagi iste‘molini qondirish maqsadida to‘planib 
(jamg‘arilib) boriladigan qismidir. 
Jamg’armani amalga oshirishdan ko’zlangan maqsadlar 

foiz shaklida daromad olish; 

uzoq muddat foydalaniladigan qimmatbaho iste‘mol tovarlari (uy-joylar, 
avtomashina va boshqa zebu-ziynat buyumlari) sotib olish; 

kasallik, ishsizlik va baxtsiz hodisalar kabi oldindan bilib bo‘lmaydigan 
holatlardan iqtisodiy himoyalanish; 

qarilik davrini moddiy ta‘minlash; 

farzandlarining kelajagini ta‘minlash; 

kelajakda vujudga kelishi mumkin bo‘lgan turli-tuman ehtiyojlarni 
qondirish. 
Iste’mol va jamg’arma shaxsiy daromadning tarkibiy qismlarini tashkil 
qilishi sababli ular darajasini belgilab beruvchiumumiy omillar mavjud 
bo’ladi. Bular quyidagilar: 

shaxsiy daromad hajmi; 

uy xo‘jaliklari jamg‘argan boylik miqdori; 

narxlar darajasi; 

narxlar, daromadlar va tovarlar taklifi o‘zgarishi kutilishi; 

iste‘molchi qarzlari miqdori; 

soliqlar darajasi; 
Jamg‘arma hajmi uy xo‘jaliklari daromadidan iste‘molchilik sarflarini ayirib 
tashlash yo‘li bilan aniqlanadi.
Shaxsiy daromadda iste‘molchilik sarflari ulushi qanchalik yuqori bo‘lsa 
jamg‘arma hajmi shunchalik kam bo‘ladi. Jamg‘armaning o‘sishi esa sof ma‘noda 

---

292 
mablag‘larning iste‘mol buyumlari xarid qilishdan investitsion tovarlarga 
yo‘naltirilishini bildiradi.
Iste‘mol va jamg‘arma darajasini aniqlab beruvchi asosiy omil milliy