Narx tushunchasi va uning moxiyati
Narx nimaga tegishli bulishidan kat’iy nazar (tovar, xizmat) beshta asosiy funksiyani bajaradi:
bozor muvozanatini ta’minlash funksiyasi
hisob-kitob, ulchov funksiyasi
iktisodiy regulyator funksiyasi
raqobat vositasi funksiyasi
ijtimoiy himoya funksiyasi
Bozor iqtisodiyoti sharoitida narxning quyidagi turlari mavjud:
demping narx
nufuzli narx
milliy narx
arzonlashtirilgan narx
jaxon narxi
yashirin narx
erkin narx
standart narx
kontrakt (ulgurji) narx
chakana narx
uzgaruvchan narx
limit narx
muvozanat narx
Asosiy narxni belgilash uslubi quyidagilardan iborat:
- narxlashtirish masalasi qo‘yiladi,
- talabi aniqlanadi,
- xarajatlari baxolanadi,
- raqobatchilar tovari va narx taxlil qilinadi,
- narxni shakllantirish uslubi tanlanadi,
- oxirgi natijaviy narx o‘rnatiladi.
Mahsulot yashash davrining so‘nggi bosqichi bozorda uz narxini oshirish imkonini yaratishi mumkin.
Savdo-sotiq faoliyatida marketing mutaxassislari uchun narx belgilashning ikkita asosiy siyosati mavjud, bu “qaymog‘ini olish” va “kirib olish” siyosatidir.
“Qaymog‘ini olish” siyosati avvalo, tovar narxi ishlab chiqarish narxidan ancha yuqori urnatib asta-sekin uni tushirib boradi. Shu sababli yagona yul – tovar sotish bozorlarini kengaytirish, yangi segmentlar izlashdir.
AMALIY TOPSHIRIQLAR:
1-Topshiriq: Bir bozorda faoliyat ko‘rsatayotgan 5-6 ta savdo markasini tanlang. Ularning kuchli ko‘rsatkichlarini tahlil qiling (jadvalda savdo markalarining kuchini tahlil qilishda foydalaniladigan ko‘rsatkichlar keltirilgan). Taqdim etilgan ko‘rsatkichlar bo‘yicha markalarning reytingini tuzing. Har bir ko‘rsatkich 5 ball bilan baholanadi.
|
Marka/
ko‘rsatkichlar
|
Didga mosligi
|
Narx/
Sifat
|
Markaning mashhurligi
|
Reklama
|
Jami
|
Reyting
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
KO‘RSATKICHLAR
Didga mosligi
5- to‘liq mos; 4- boshqalardan yaxshiroq; 3- umuman olganda yomon emas, 2- didga mosligi past 1- didga mos emas
Narx/sifat
5- eng yaxshi tanilgan; 4- yaxshi; 3-maqbul; 2- qoniqarli; 1- yomon
Markaning mashhurligi
5- o‘z-o‘zidan dastlabki (uzoq yillar mobaynida bozorda mavjud); 4- uzoq yillik tanish; 3- ishonchli tarzda tanlangan; 2- tanish bo‘lgan; 3- tanish emas.
Reklama
5- doimiy, keng miqyosda; 4- doimiy, aniq; 3- muhim reklama; 2- reklamasi mavjud; 1- reklamasi mavjud emas.
3-topshiriq: Quydagi jadval ma’lumotlaridan foydalangan xolda “Polese” Ukrainada ishlab chiqarilgan kombaynning “Maral-150” kombayn bilan taqqoslagan holda raqobatbardoshligini aniqlang. Bunda me’yoriy parametrlar bo‘yicha umumiy ko‘rsatgichning Ku<1 ekanligini inobatga oling.
Kombayn markasi
|
Divigatel quvvati ot kuchi.
|
Maydalaydigan pichoqlar soni
|
Nisbiy qiymati sh.p.b
| |
“Polese”
|
184
|
1000
|
1,00
|
Maral-150
|
153
|
910
|
1,25
|
| |
Do'stlaringiz bilan baham: |
