Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm

Lui de BROYL

(1892–1987)

---

110

jàràyonidà elåktrînlàr o‘zlàrini õuddi to‘lqinlàrdåk tutishgàn và

ulàrning to‘lqin uzunligi Lui då Brîyl to‘lqin uzunligi bilàn mîs

kålgàn.

Òo‘lqin õususiyati nàfàqàt hàràkàtlànàyotgàn zàrràlàr dàstàsigà

tààlluqli bo‘lmày, u hàràkàtlànàyotgàn àlîhidà zàrràgà hàm õîs

õususiyatdir. 1948- yildà V.A.Fàbrikànt, Bibårmàn và Sushkinlàr

àlîhidà elåktrînlàrning difràksiyasini kuzàtishdi. Êåyinchàlik difràk-

siya  hîdisàsi  nåytrînlàr,  prîtînlàr,  àtîmlàr  và  mîlåkulàlàr

ishtirokida  hàm  kuzàtildi.  Shundày  qilib,  kîrpuskular-to‘lqin

duàlizmi nàfàqàt fîtîngà tågishli õususiyat bo‘lmày, u màtåriyaning

istàlgàn zàrràlàrigà õîs õususiyat ekànligi isbîtlàndi.

Binobarin,  màkrîjismlàr  hàm  to‘lqin  õususiyatigà  egàmi,

dågàn sàvîl tug‘ilàdi. Àlbàttà egà, jumlàdàn, biz hàm. Låkin to‘lqin

uzunligimiz judà kichik bo‘lgàni uchun uni qàyd etish mumkin

emàs. Ìisîl uchun 100 m/s tåzlik bilàn îtilgàn 1 g màssàli o‘qning

to‘lqin uzunligini tîpàylik. Då Brîyl fîrmulàsigà ko‘ra:

l =

=

=

×

×

×

×

-

-

-

h

m v

6,62 10

10

100

34

3

33

6 62 10

m

m

,

.

Bundày  kichik to‘lqin  uzunlikli  to‘lqinlàrni qàyd  qilishning

ilîji bo‘lmàgànligi uchun hàm biz o‘qni fàqàtginà zàrrà sifàtidà

qàràymiz. Shu bilàn birgà 10

8

 m/s tåzlik bilàn hàràkàtlànàyotgàn

elåktrînning to‘lqin uzunligini hisîblàsàk, u l = 7,3 · 10

-12

 m gà

tång bo‘làdi và bundày to‘lqinni hisîbgà îlmàslik mutlàqî mumkin

emàs.