Báseki hám onıń túrleri. Básekiniń áhmiyeti, ekonmikalıq tiykarları hám túrleri

3. Menedjment hám marketing.
Kárxanalardıń nátiyjeli jumıs islewi olardı basqarıw menen tıǵız baylanıslı boladı.
Házirgi waqıtta kárxanalardı basqarıwda menedjmenttiń roli áhmiyetli. Menedjment - bul bazar ekonomikası jaǵdayında kárxananı basqarıw forması bolıp tabıladı. Ol firmanıń óndirislik xızmetlerin rejelestiriw, miynet jaǵdayın shólkemlestiriw, sawda jumısların júrgiziw, firmanıń keleshegin belgilew, oǵan jetiw ilajların ámelge asırıw hám firmanıń ekonomikalıq potentsialın basqarıw sıyaqlı wazıypalardı orınlaydı. Menedjmenttiń tiykarǵı organları marketing esaplanadı.
Marketinng - bul firma xızmetin bazar talabına muwapıqlastırıw. Marketing tek ǵana bazar jaǵdayın esapqa alıw emes, al qarıydarlardıń talabına da tásir etiw. Sonday-aq reklama quralları, kórgizbe yarmarkası ilajları sıyaqlı qarıydarlarǵa ekonomikalıq tásir kórsetiw sistemasınıń quralı bolıp tabıladı. Marketing tovar hám xızmetler bazarın úyreniw hám boljaw, tutınıwshılardıń talabın analizlew sıyaqlı wazıypalardı orınlaydı. Marketingtiń orınlaytuǵın wazıypaları óndiris hám sawdanıń kólemine, tovardıń túrine sonday-aq bazardaǵı talap hám usınısqa qaray anıqlanadı.
AQSh – ta menedjer kadrlardı tayarlaw hám qayta tayarlaw
Professional menedjerlerdi tayarlaw boyınsha AQSh – ta 1500 joqarı oqıw orınları shuǵıllanadı. 1987 jılı AQSh – ta 240 mıń biznes baǵdarında bakalavr (yaǵnıy pitkeriwshilerdiń 24%) hám 70 mıń magistr administrativ jumısshılar (yaǵnıy magistrler dárejesinde pitkeriwshilerdiń 25% - in quraydı).
Menedjment qániygeligine kásibin baǵdarlaw ushın Amerika universitet-lerinde oqıytuǵın studentlerdiń 25%-tin, al magistrlerdiń de 25% -tin quraydı.
1985 jılı AQSh – ta menedjerlerdi oqıtıwdıń barlıq formaları ushın 60 mlryad dollar jumsalǵan, sonıń ishinde 13 mlryadı menedjerlerdiń qániygeliklerin jetilistiriw ushın qaratılǵan.
AQSh hám Yaponiya mámleketleriniń firmalarında menedjerlerdiń qániygeliklerin qániygelestiriwge kúshli itibar berilgen. Mısalı ushın, Amerikadaǵı «İBM» firması 1986 jılı óziniń xızmetshilerin qayta tayarlaw hám oqıtıwǵa 750 mln dollar jumsaǵan. Bul maqsetlerge erisiwdiń eń joqarı qurılması (dárejesi) bolıp profetsionallıq tayarlıq esaplanadı.
Al, Yaponiyada bolsa firmalar bir xızmetshige esaplaǵanda Amerikadaǵı firmalarǵa qaraǵanda 3 - 4 ese kóp qárejet jumsaydı. Yaponiyada úzliksiz bilim alıw óndiris protsessiniń ajıralmas bólegi bolıp esaplanadı. Mısalı ushın, Yaponiyada háptesine 8 saat oqıwǵa ajıratılsa, sonıń ń saatı jumıs kúni esabınan, al 4 saatı bolsa bilim alıwshınıń jeke óziniń esabınan dep anıqlanǵan.