Bu Shug‘ullanuvchilarning ma’lum bir safda birgalikda yoki yakka harakatlaridan iborat

2.2 Saf mashqlarini bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar
Buyruklar, odatda, ogoxlantiruvchi va ijro buyruklarga bulinadi: «Turgan joyda- yuring!». «CHapga/ ungga, orkaga- buriling!» va xokazo. Narsaning uzidan iborat buyruklar xam bor: «Tekislan!», «Saflan!», «Tarkal!» va boshkalar. Birok, bu buyruklar berilishidan oldin ukituvchi ba’zi xollarda shugullanuvchilarning dikkatini ijro buyrugiga karatish uchun «bulim», «gurux», «diqqat», «saf» va xokazo so’zlar qo’shib aytadi. Masalan, «gurux- to’xta!».
Ogoxlantiruvchi buyruq tushunarli baland ovoz bilan va shug’ullanuvchilar kanday xarakat kilishlari lozimligini tushunib etib, shunga shaylanishlari uchun bir oz chuzibrok aytiladi. Ijro buyrugi laxzali tanaffusdan keyin kiska va kat’iy beriladi.
Buyruqlar berish chogida ovoz xamda ogoxlantiruvchi va ijro buyruklari urtasidagi vakt safning kalta- kichikligiga mos bulishi lozim: saf kanchalik katta bulsa, ogoxlantiruvchi buyruk shunchalik chuzibrok aytiladi, ogoxlantiruvchi va ijro buyruklari orasidagi tuxtalish kuprok buladi, ijro buyrugi kiska va balandrok ovoz Bilan aytiladi.
Xarakatni boshlash uchun xizmat kiladigan ijro buyrugi bulajak xarakatlar xarakteriga mos ravishda talaffuz etilishi kerak. Masalan, tez sur’atli yugurishdan oldin buyrukni balandrok ovoz Bilan va kiskarok berish zarur bulsa, barcha shugullanuvchilar buyrukni birdaniga bajara olmaydigan sekin sur’atli xarakatlarni boshlash. SHuni esda tutish kerakki, buyruk talab oxangida berilishi shart. Tovush kuchini xam tugri uzgartirib turish lozim. Buyruk zaruriyatga mos ravishda baland yoki past berilishi lozim: Urinsiz past va shuningdek juda baland buyruklar kullanmasligi kerak.

1. 
   Ukituvchi buyruk berar ekan, asosiy tik turish xolatida bulishi lozim.
   
2. 
   Xaar bir ogoxlantiruvchi buyrukda shugullanuvchilar «tugri turish» xolatini kabul kiladilar, shuning uchun bu buyrukni xadeb kullayvermaslik kerak/ ayniksa umumrivojlantiruvchi mashklarni utayotganda/. Agar «Rostlan!» buyrugi berilgan bulsa, u urinlatib bajarilishi kerak.
   
3. 
   Ayrim xollarda buyruklarning urniga topshirik bermok maksadga muvofikdir. Agar shugullanuvchilar buyrukka kura ma’lum dastlabki xolatdan, belgilangan usul Bilan baravariga birok xarakatni bajarishlari kerak bulsa, topshirik buyicha esa, xisobga kirmagan xarakatlarni bir kancha boshka usullar Bilan bajarishga ruxsat etiladi. Masalan, polda utirgan gruppa uchun «CHapga- buriling!» buyrugini berish urniga «CHap tomonga burilinglar!» deb topshirik berish ma’kulrok.
   
4. 
   Kayta saflanish uchun buyruk berishda kuyidagi tartibga rioya kilish zarur:
   

a) safning nomi;
b) xarakat yunalishi;
v) ijro usuli aytiladi;
Masalan: bir ketma- ket katordan turt katorga saflanish uchun buyruk kuyidagicha beriladi:
«Turt kator bulib chap tomonga - yuring!»
safning nomi xarakat yunalishi ijro usuli
Turt ketma - ket katordan bir ketma- ket katorga saflanish uchun,- «Bir kator bulib, chap tomonga- yuring!» buyrugi beriladi.
Orani ochishda buyruk kismlari kuyidagicha navbatlanadi:
a) yunalish; b) oralik masofasi; v) ijro usuli aytiladi.
Masalan: «CHap tomonga ikki kadamga juftlama kadamlar Bilan- orani oching!»

5. 
   Saf mashklarini utayotganda kursatish, tushuntirish va kismlarga ajratish metodlaridan foydalaniladi. Kupincha kursatish tushuntiri Bilan birga olib boriladi va keyinchalik mashk butun gruppa Bilan birgalikda bajariladi.
   

Murakkab saf mashklarni kismlarga bulib urgatish kerak. Bunda xar bir xarakatni bajarish uchun aloxida buyruk beriladi. Masalan, bir katordan ikki katorga saflash uchun ikkinchi rakamdagilarga kuyidagi buyruklar beriladi:

1. 
   «CHap oyok bilan orkaga kadamlang- bir!».
   
2. 
   «Ung oyok bilan yon tomonga kadamlang- ikki!».
   
3. 
   «CHap oyokni juftlantirish- uch!»
   

Kismlarga bulib urgatganda ukuvchi uz xarakatlarini xis etadi va esda saklab koladi, ukituvchi esa navbatdagi buyrukni berishdan oldin yul kuyilgan xatorlarni kursatib utadi. Turgan joyda va yurib ketayotganda burilishlarni, bir ketma- ket katordan yoki katordan ikki ketma- ket katorga yoki katorga kayta saflanish, saf kadami va joydan- joyga kuchishning boshka turlari, juftlama kadam Bilan orani ochishni kismlarga bulib urgatish tavsiya kilinadi.

6. 
   Urgatishni mashgulot utish uchun eng zarur bulgan mashklaridan boshlashi kerak. Avvalo saflanishlar, saf usullari, joydan- joyga kuchish usullari va nixoyat, orani ochish va yakinlashtirish uzlashtiriladi. Ayrim saf usullarini juft- juft bulib utkazish mumkin, bunda biri buyruk beradi, ikkinchi uni bajaradi.