Бугунги кунда мамлакатимизда интенсив боғдорчиликни ривожлантириш аҳоли


-жадвал. Тупроқнинг турли намлигида (ЧДНС га нисбатан) критик рухсат


Download 4.33 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/88
Sana26.10.2023
Hajmi4.33 Mb.
#1722801
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   88
Bog'liq
Monografiya 2021

4.2.1-жадвал. Тупроқнинг турли намлигида (ЧДНС га нисбатан) критик рухсат 
этилган шўрланишни ЕС
е
 ҳисоблаш. 
Босимнинг критик 
йиғиндиси, 
Р
атм
= Р
матр.
+ ψ осм 
Тупроқ 
намлигининг ТНС 
% улуши
Матрик босим- 
P матр, атм 
ЕС
е 
нинг рухсат 
этилган қиймати, 
dS/m (критик 
босимда) 
Осмотик босим,
Ψ, атм 

0,6 
1,7 
3,8 
2,3 
0,7 
0,6 
6,5 
3,4 
0,8 
0,3 
8,1 
3,7 

0,6 
1,7 
5,4 
3,3 
0,7 
0,6 
8,4 
4,4 
0,8 
0,3 
10,3 
4,7 

0,6 
1,7 
7,1 
4,3 
0,7 
0,6 
10,3 
5,4 
0,8 
0,3 
12,5 
5,7 
Ю.И.Широкова, Н.Ш.Шарфутдинов, Г.К.Палуашов (2010) лар шўрланган 
тупроқларда суғориш меъѐрларини тупроқнинг сўриш босимини ўзгариши, экинлар 
ҳосилдорлигига таъсирини ўрганиб, тупроқдаги босимни ҳисоблашнинг икки хил усулини 
тавсия этадилар. 
Рс = Р + Ро
 
(4.2.3) 
Бу ерда: Рс – тупроқ намлигининг потенциал (суммарный) йиғиндиси; 
Р – тупроқ намлигини ифодаловчи капилляр-сингиш потенциали; 
Ро – тупроқ эритмасидаги туз миқдорини ифодаловчи, сувнинг тупроқдаги осмотик 
потенциали. 
Муаллифлар ФАО нинг қабул қилинганғўза бўйича йўл қўйилган шўрланиш 
даражаларида ноаниқликлар бор, яъни уларда тупроқнинг тури, ғўза нави ва тупроқнинг 


129 
намлик миқдорлари кўрсатилмаганлигини таъкидлаб, осмотик босимнинг тупроқдаги 
намликка боғлиқ ҳолда ўзгаришини ҳисоблаганлар (4.2.1-жадвал). 
Хўш осмотик босим ѐки осмос ўзи нима? 
Осмотик босим қонунлари: 1. Осмотик босим эриган модда концентрациясига 
тўғри пропорционалдир. 2. Осмотик босим эритманинг абсолют температурасига тўғри 
пропорционалдир. 3. Эритманинг осмотик босими шу эриган миқдор модданинг эритма 
температурасига тенг температурада ва ҳажмига тенг ҳажмда газ ҳолида бўлганида 
босимига тенгдир. Бу қонун 1884 йилда Вант-Гофф томонидан яратилган [4.27]. 
Осмотик босимнинг пайдо бўлишида асосан диффузия ходисаси катта ўрин тутади 
(Қ.Тўраев, М.Зокирова, 2010). 

Download 4.33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling