Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasida milliy turmush tarzini sog’lomlashtirish, ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalash davlatimiz siyosatining ustuvor yo’nalishiga aylandi. Zero O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. M

Metodik tavsiyalar.
Dizartriya bilan og'rigan bolalarni maktabga tayyorlash uchun nutq rivojlanishining xususiyatlari shuni ko'rsatadiki, ular nutqning tovush tomonidagi nuqsonlarni bartaraf etishga, nutqning lug'at va grammatik tuzilishini rivojlantirishga, yozish va o'qish buzilishlarini tuzatishga qaratilgan tizimli maxsus ta'limga muhtoj. Bunday tuzatish vazifalari nutqi buzilgan bolalar uchun logopedik hal qilinadi.Dizartriyasi bo'lgan maktabgacha yoshdagi bolalar nutqning fonetik va leksik-grammatik tuzilishini shakllantirish uchun maqsadli nutq terapiyasi mashg'ulotlariga muhtoj. Bunday darslar maxsus ótkaziladi.Dizartriya bilan og'rigan bolalar bilan nutq terapiyasi dizartriyaning turli shakllarida nutq nuqsoni tuzilishini, umumiy va nutq motorikasini buzish mexanizmlarini bilishga va bolalarning shaxsiy xususiyatlarini hisobga olishga asoslangan. So'z boyligi va grammatik tuzilishi sohasidagi bolalar nutqining rivojlanishi holatiga, shuningdek nutqning kommunikativ funktsiyasining xususiyatlariga alohida e'tibor beriladi. Maktab yoshidagi bolalarda yozma nutqning holati hisobga olinadi.
Xulosa
Bolaning maktabga psixologik tayyorgarligini shakllantirish uchun ularning talaffuz kamchiliklarni bartaraf etish kerak. Artikulyar harakatlarning kinetik asosini shakllantirishda asosiy e'tibor harakatlarning zarur sifatini rivojlantirishga qaratilgan mashqlarga qaratilishi kerak: artikulyar apparatlar organlarining hajmi, harakatchanligi, harakatlarning kuchi, aniqligi va qobiliyatni rivojlantirish. artikulyar organlarni ma'lum bir holatda ushlab turing. Harakatlarni dinamik muvofiqlashtirishni rivojlantirish uchun an'anaviy artikulyatsiya mashqlari keng qo'llaniladi, ammo buzilishning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda maxsus mashqlar to'plamlari ham yaxshi ijobiy natija beradi.Artikulyar mushaklarda mushak tonusi kuchaygan engil dizartriyali bolalar uchun til va lablarning tarang mushaklarini bo'shashtirish uchun mashqlar taklif etiladi.Turli yoshdagi nutq nuqsoniga ega bo’lgan bolalar bilan ishlashda korreksion vazifalar yechimi bir qancha nutqiy buzilishlarni bartaraf etish kеtma-kеtligini ongli aniqlashni xam ko’zda tutadi. Masalan, bolalarda maktabgacha yoshda ovoz talaffuzining buzilishi nutq ritmi va tеmpini normallashtirish bilan parallеl, ba'zi xollarda esa avvalroq, mustaqil nutqning ravonligi ostida ish boshlashdan oldin ham bartaraf etilsa, katta yoshdagi nutq nuqsoniga ega bolalarning nutqiy buzilishida birinchi navbatda nimani bartaraf etish kеrakligini tanlashga to’g’ri kеladi: duduqlanish yoki ovoz talaffuzi, bunda ko’proq buzilishga qanchalik munosabat mavjudligi inobatga olinadi. Turlicha darajadagi nutq buzilishli bolalarning nutqi topshirilgan tashqi ritmda saqlanadi (shе'r, qo’shiq), undan tayanch qabul qiladi va muvozanatni tiklaydi, ya'ni unda bilish jarayonlari bilan uchraydigan kamchiliklar yo’qoladi.korreksion mashg’ulotlar so’zni, tеmpni va nutqning dinamik xususiyatlarini boshqaradi,obrazli-harakatli tafakkurni ham rivojlantiradi. Musiqali frazirovka (gapirganda yoki musiqa chalganda muxim joylarini aniq va ravshan aytish va chalish) va nyuansirovka, pauza va urg’ular ham nutqda o’z aksini topadi. xotirasida to’liq,aniq so’z mantiq tafakkurni rivojlantiradi.Atrofdagilar bilan o’zaro munosabatda yangi, to’qri yo’l-yo’riqni, ular bilan nutqiy munosabatni shakllantiradi va boshqalar, ya'ni nutqda harakatli shaklda turli ijtimoiy rollarni o’ynash extimolini bеradi, faol, tashabbuskor qulqda tasdiqlanadi.bilish jarayonlari jadallikda o’sa boshlaganini yaqqol ko’ra boshlaymiz.Tadqiqot natijalari ko’rsatishicha nutqiy buzilishli bolalarning harakterida ham bir muncha injiqliklar va og’ir xulqga ega bolalarga duch kelishimiz tabiiy xolat. Logoritmik mashg’ulotlarning quvnoqliligi va xilma-xilligi esa boladagi asabiylik va injiqlilik xolatlarini bartaraf etishda ayniqsa samarali xisoblanadi.bu esa bevosita va bilvosita rivojlanadi.