Bunday sharoitda chizmalarni aniq va to‘g‘ri o‘qish talab qilinadi

B-B kesimlar).
Kesim hosil qilish va uni belgilash. Kesuvchi tekislik detal
konturiga nisbatan perpendikular (ko‘ndalang) qilib o'tkaziladi
(4.29-, 4.31- chizmalar). Bu tekislik detal ko‘rinishida ham uning
konturiga perpendikular qilib o‘tkaziladi (4.29-,4.31- chizmalar).
Detal konturlari 4.56- chizmadagi kabi simmetriya o‘qiga nisbatan
parallel bo‘lmasa, u vaqtda kesuvchi A tekislik detaining
simmetriya o‘qiga perpendikular qilib o‘tkaziladi.
Yaqqol tasvirda kesuvchi tekislik to‘liq ko‘rsatilsa, detal
ko‘rinishida ikkita kalta yo‘g‘on chiziq kesmasi tarzida chiziladi.
Ular kesuvchi tekislikning izlari hisoblanadi. Bu tekislik izlari,
ya’ni kesim chiziqlari detaining kontur chizig‘iga nisbatan 1,5—2
barobar yo‘g‘onroq chiziladi. Unga qo‘yilgan yo‘nalish ko‘rsat-
kichi (strelka) kontur chiziqqa nisbatan ikki marta ingichkaroq
chiziladi. Bu yo‘nalish ko‘rsatkichi kesim chizig‘ining taxminan
uchdan bir qismidan o‘tka-
ziladi. Kesimni belgilovchi
tekislik belgisi A yo‘nalish
ko‘rsatkichining ustida va
ostida yoziladi. Yaqqol tas-
virda kesuvchi tekislik bel-
gisi A bir marta yozilsa,
detal chizmasida A-A ko‘ri-
nishida yoziladi.





A-A


V///s2


m-EB


in

Hosil bo'lgan kesim yuza chizmaning bo'sh joyiga ko'rsatilgan yo'nalish tomonga 90° ga burib tasvirlanadi. Shunda kesim kuzatuvchiga nisbatan frontal joylashadi.
Siz kesim hosil qilishni o'rganib oldingiz, endi mashqlar bajarishga o'tamiz.

1. 
   4.57- chizmada berilgan valning chapdan ko'rinishidan foydalanib, kesimlarni o'qituvchi yordamida bajaring.
   
2. 
   4.58- chizmada val kesimlari A-A, B-B, C-C, D-D, E-E lar orqali belgilangan. Ularga mos keladigan kesimlarni I, 2, 3, 4, 5 lar ichidan izlab toping va belgilang.
   

Kesim turlari. Kesimlar bajarilishiga qarab ikki xil bo'ladi:

1. 
   Chetga chiqarib tasvirlangan kesimlar. Kesimlarning bunday turi ancha yaqqol bo'ladi. Chetga chiqarib tasvirlangan kesimlar A-A, B-B kabi kerakli yozuvlar bilan belgilanadi (4.59-chizmadagi A-A va B-B kesim). Agar kesim teshik, o'yiqlarning simmetriya o'qi davomiga chiqarib tasvirlansa, kesuvchi tekislik belgilanmaydi. Shunday kesim 4.59- chizmadagi segment shponka uchun o'yilgan ariqcha mavjud joyda ko'rsatilgan. Chetga chiqarib tasvirlanadigan kesim 4.60- chizmadagidek ko'rinishning uzib tasvirlangan qismlari orasiga joylashtirlishi mumkin. Shunday usuldan katta masofada bir xil shaklga ega bo'lgan detallar, masalan, shatunlar, balkalar, relslar, uzun vallar kabilarda foydalanish mumkin. Chetga chiqarib tasvirlangan kesimlar soni qancha bo'lishiga qaramay ularning yuzalari bir tomonlama qiyalatib, 45° burchak ostida qiyalatib
   

112

4.60- chizma.

shtrixlanadi. Shtrixlar oralig‘i ham bir xilda bo‘ladi. Kesim konturi detal konturi bilan bir xil yo‘g‘onlikda chiziladi.

2.