Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari
oshirish, tahlil qilish va ularni keyinchalik bayon etishni, ya’ni qaysidir
Download 4.88 Mb. Pdf ko'rish
|
Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari
|
oshirish, tahlil qilish va ularni keyinchalik bayon etishni, ya’ni qaysidir
maqsadlarda foydalanish, masalan, moliyaviy hisobotlar tuzish va boshqa maqsadlar, buxgalteriya uchyotining predmetini tashkil qiladi 51 . Bu ta’rifda ham fanning predmeti va obyektlari chalkashtirib yuborilgan. Tahlil qilingan boshqa ba’zi bir xorijiy adabiyotlarda buxgalteriya hisobining predmeti yoritilmagan 52 . Bozor munosabatlari sharoitida mulkchilik shakli va makoni mutlaq yangicha munosabat kasb etadi, shuning uchun ham ushbu tushunchalarga yangicha yondoshish lozimligi talab qilinadi. Buxgalteriya hisobining predmetini 49 Jo’raev N. va boshq. Moliyaviy va boshqaruv hisobi. T.: TDIU, 2007 y. 14 b. 50 Frank Wood. Business accounting. I Volume ASKERI, 1992 2 b. 51 Muallif izohi. 52 Нидлз Б., Андерсон Х., Колдуэлл Д. Принципы бухгалтерского учета. Москва. Финансы и статистика. 2002, Хендириксен Э.С., Ван Бреда М.Ф. Теория бухгалтерского учета. М.: Финансы и статистика, 2002, Хорнгрен Ч.Т. Дж.Фостер Бухгалтерский учет: управленческий аспекст, М.: Финансы и статистика, 2002, Энтони Р. Дж.Рис Учет: ситуация и примеры. М.: Финансы и статистика, 1993, Carl S. Warren, James M. Reeve, Jonathan E. Duchac. Accounting. South-Western Publishing Co.; 24th edition (2012), Harry I. Wolk, James L. Dodd, John J. Rozyck. AccountingTheory. 8thEdition. SagePublications; 8 edition (Aug. 20, 2012) . 176 aniqlashda, eng avvalo, u kimga xizmat qilishini hisobga olgan holda yondoshish zarur, deb hisoblaymiz. О‘zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi tо‘g‘risida”gi Qonunning 4 – moddasida “Buxgalteriya hisobi barcha xо‘jalik operatsiyalarini yaxlit, uzluksiz, hujjatlar asosida hisobga olish yо‘li bilan buxgalteriya axborotini yig‘ish, qayd etish va umumlashtirishning tartibga solingan tizimidan, shuningdek uning asosida moliyaviy va boshqa hisobotni tuzishdan iboratdir, deb ko’rsatib o’tilgan. Buxgalteriya hisobining predmeti faqat ishlab chiqarish jarayonidagi korxonalar, tashkilotlar va muassasalarning mablag‘lari holati hamda ulardan unumli foydalanish haqidagi axborotlarni shakllantirish yoki xо‘jalik operatsiyalarini qayd qilish, tahlil qilish yoki axborotlarni keyinchalik bayon etish bо‘lmasdan, balki kо‘p mulkchilikka asoslangan xо‘jalik yurituvchi subyektlarning xо‘jalik faoliyati va tadbirkorlikfaoliyati bilan shug‘ullanuvchikeng qatlamli aholining daromadlari va xarajatlaridir. Korxonalarning xо‘jalik faoliyati va aholining daromadlari va xarajatlari statistika, moliya, bank ishi, soliq va soliqqa tortish, makro va mikro iqtisodiyot, marketing, menejment, audit, iqtisodiy tahlil kabi fanlarning ham predmeti bо‘lib hisoblanadi. Shuning uchun ham har bir iqtisodiy fanga tegishli bо‘lgan faoliyatni aniqlab olish, u yoki bu fanni о‘rganishni osonlashtiradi. Korxonalar faoliyatida sodir bо‘ladigan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar, takror ishlab chiqarishning, ishlab chiqarish, taqsimot, sotish va iste’mol sikllarida kechadi. Shuningdek, har qanday korxonaning xо‘jalik faoliyatini asosiy mazmunini ta’minot, ishlab chiqarish, xizmat kо‘rsatish, ishlarni bajarish va sotish jarayonlari tashkil etadi. Bu jarayonlar bir-biri bilan uzviy bog‘langan. Korxonada ishlab chiqarish jarayoni ta’minot jarayoniga, sotish jarayoni esa, ishlab chiqarish jarayoniga bog‘liq. Agar bu bog‘liqlikni butun bir jamiyat doirasida kо‘radigan bо‘lsak, bir korxonaning sotish jarayoniga boshqa korxonalarning ta’minot, ishlab chiqarish va sotish jarayonlari bog‘liq bо‘ladi. Bu holda, buxgalteriya hisobi boshqaruvning funksiyasi sifatida kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayonini nazorat qilish vositasi о‘rnida ishtirok etadi. Shuningdek, huquqiy shaxs tashkil 177 etmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanish aholi daromadlari, ularning manbalari va xarajatlari tarkibini kо‘payishiga olib keladi. Bu oila buxgalteriyasini tashkil qilishni taqozo etadi. Shuning uchun boshqa iqtisodiy fanlar qatori buxgalteriya hisobi nafaqat xо‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining qaysidir bir jihatini qamrab oladi, balki, aholi (oila) daromadlari va xarajatlarini ham hisobga olishni taqozo etadi. Download 4.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|