Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

2. Sifat + ot: kaltakesak, Sho‘rko‘l, ko‘ksulton, ko‘rsichqon, 
ko‘rshapalak, oqsoqol, xomtok, qoradori, boychechak. 
3. Ot + fe’l: echkiemar, ko‘zboylog‘ich, kallakesar, husnbuzar, 
beshiktervatar, dunyoqarash, mushtketdi, socho‘sar, o‘rinbosar. 
4. Son + ot: beshbarmoq, beshqarsak, Ettisuv, Oltiariq, uchburchak, 
mingoyoq, qirqog‘ayni. 
5. Son + fe’l: beshotar. 
6. Ot + sifat: ustabuzarmon, gulbeor, oshko‘k. 
7. Fe’l + fe’l: iskabtopar, ishlab chiqarish.
8. Fe’l + ot: savacho‘p. 

---

48 
Qo‘shma otlarning birikmalik xususiyatini ancha saqlagan 
Markaziy Osiyo, G‘arbiy Yevropa, O‘zbekiston Respublikasi, 
Fanlar akademiyasi, Birlashgan Millatlar Tashkiloti kabi 
ko‘rinishlari ham mavjud. Ularning bir qismi qisqargan holda ham 
ishlatiladi [5.39]. 
Otning grammatik kategoriyalari 
 
Ma’lumki, ot so‘z turkumida uchta grammatik kategoriya bor. 
Ular: 
1. Egalik kategoriyasi. 
2. Kelishik kategoriyasi. 
3. Son kategoriyasi. 
• 
Bilib oling! 1. Otlar lug‘atda bosh kelishik, birlik shaklda
bo‘ladi, chunki bu shakllarning qo‘shimchasi yo‘q, ya’ni “nol” 
ko‘rsatkichlidir.
• 
Otlar gap tarkibida doim kelishik (bosh kelishik) hamda son 
kategoriyasi ( birlik shakl) shaklida  bo‘ladi. 
Izoh! Egalik kategoriyasining har uchala shaxsi maxsus 
qo‘shimchalar bilan ifodalanadi, shuning uchun gap tarkibida otlar 
talabga ko‘ra egalik shaklini qabul qiladi. 
•  Unutmang! Otning kategoriyalaridan faqat kelishik kategoriyasi 
sintaktik vazifa bajaradi, ya’ni har bir kelishik shakli ma’lum bir gap 
bo‘lagini yuzaga keltiradi. M.: Saodat (Kim? ega) Toshkentdan 
(qayerdan? oʻrin holi) o‘rtog‘iga (kimga? vositali toʻldiruvchi) kitob 
(nimani? vositasiz toʻldiruvchi) oldi . (Kelishiklarga qaralsin) 
• Ta’kidlash lozimki, otning grammatik kategoriyalaridan faqat 
kelishik va egalik qo‘shimchalari gap tarkibidagi so‘zlarning 
grammatik aloqasini ta’minlaydi.