Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

1. Fe’lning yaqin o‘tgаn zаmоn fe’lini tuslаydi: 
Men -m
Sen -ng
U o‘qidi «-о»
Biz -k
Siz -ngiz
Ulаr -lаr 
2.  Edi to‘liqsiz fe’lli o‘tgаn zаmоn shаkllаrini tuslаydi: 
Men -m
Sen o‘qigаn edi -ng
U o‘qir edi «-о»
Biz -k
Siz -ngiz
Ulаr -lаr 
3. Shаrt mаyli shаkllаrini tuslаb keladi: 

---

156 
Men -m
Sen -ng
U o‘qisа «-о»
Biz -k
Siz -ngiz
Ulаr -lаr 
 
Uchinchi tuslanish sistemasi 
Uchinchi tuslаnishning o‘tgаn vа hоzirgi zаmоn fe’llаri YO‘Q so‘zi 
yordаmidа yasаluvchi bo‘lishsiz shаklini hamda KERAK, SHART, 
LOZIM kabi modal so‘zlar bilan kelib tuslanadigan harakat nomini 
tuslab keladi. 
Men -im
Sen bоrgаn -ing
U bоrаyotgаn -i yo‘q
Biz o‘qish -imiz kerak
Siz -(iar)ingiz
Ulаr -(lаr)i 
Mazkur shaxs-son qo‘shimchalari egalik qo‘shimchalari bilan 
shakldoshdir. 
To‘rtinchi tuslanish sistemasi 
Birlikda 
Ko‘plikda 
I shaxs 
–(а)y, –(а)yin 
–(а)ylik 
II shaxs 
 «о», -gin,-gil 
-(i)ng/-ngiz/-(i)nglаr 
III shaxs 
–sin 
–sin(lаr) 
Mazkur shaxs-son qo‘shimchalari faqatgina buyruq-istak maylini 
ifodalamasdan, balki harakat va holatni bajaruvchi shaxsni ko‘rsatadi. 
 
Shaxs-son qo‘shimchalarining ko‘chma ma’noda kelishi 
• 
III shaxs shakli kamina, faqir so‘zlari bilan kelib, I shaxs 
mazmunini ifodalaydi. M.: Kamina keldi.// Men keldim. 
• 
I shaxs ko‘plik II shaxs ko‘plik mazmunida keladi. M.: Qani, 
bolalar, yozamiz(yozing). 

---

157 
•