Buxoro davlat universiteti texnologik va professional

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Cropley A., Cropley, D. Using Assessment to Foster Creativity. – Singapore: 
World Scientific. 2007. Pp. 209-230. 
2. Раззоқов Ш.И., Йўлдошев Ш.С., Ибрагимов У.М., Компютер графикаси. - 
Тошкент.: "Ношир" нашриёти, 2013 й. 349 б. 
3. Жўраев А.Р. Бўлажак касб таълими ва касбий фанлар ўқитувчиларининг 
фаоллигини оширишда дастурлаштирилган таълим воситалардан 
фойдаланиш // “Меҳнат ва касб таълими ўқитувчиларининг касбий 
компетентлигини шакллантиришда инновацион ёндашувлар”. Республика 
илмий-амалий анжумани. Бухоро. 2019.
АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ФАНИНИ ЎҚИТИШ 
САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ УСУЛЛАРИ 
Р.Р.Ҳамроев
Бухоро давлат тиббиёт институти катта ўқитувчиси 
Мамлакатимизда табиий ва аниқ фанлар қаторида ахборот 
технологиялари фанини ўқитиш усулларини дунё стандартлари даражасига 
кўтариш, янгича таълим методларидан фойдаланишни жадаллаштириш 
масалаларига алоҳида эътибор қаратилди. Таълимнинг ҳозирги босқичидаги 
ривожланишида асосий вазифларидан бири ижодий фикрлайдиган шахсни 
шакллантириш бўлиб, ўқувчиларда ижодий фикрлаш қобилияти фақат 

---

47 
уларни тадқиқот фаолиятига тизимли равишда жалб қилган ҳолдагина амалга 
ошиши мумкин. Ўқувчилар томонидан ўзларининг ижодий кучларини, 
қобилиятларини ва истеъдодларини ишлатишга, ахборот технологияларини 
фанини ўзлаштириш в крмпьютер саводхонлиги асос бўлиши мумкин. 
Шунинг учун, ҳар қандай фан бўйича ўтиладиган дарсларда 
компьютерлардан фойдаланиш ўтиладиган мавзулар бўйича негизли билим 
ва кўникмалар тизимини шакллантиришда муҳим аҳамият касб этади, 
бинобарин, 
мавзулар 
бўйича 
тўлақонли 
кўникмалар 
алоҳида 
масалалаларнинг эмас, балки пухта ўйланган таълимий мақсад бўлиши зарур.
Компьютер техникасини ўқув жараёнида қўллаш ўқувчиларнинг 
фикрлаши ва мураккаб муаммоларни ҳал этиш кўникмаларини 
ривожланишида янги йўлларини очади, ўқитишни фаоллаштириш учун 
принципал янги имкониятлар тақдим этади. Компьютер аудиториядаги ва 
мустақил таълим машғулотларини қизиқарлироқ, ҳаракатда ва ишончли 
ўтказиш, ўранилаётган ахборотларнинг катта оқимига енгилгина кириш 
имкониятини беради.
Ўқув жараëнини фаоллаштиришда компьютердан фойдаланиш, унда 
тадқиқот ва ижод қилиш имкониятини беради. Дарслик, телевидение ва 
кинофильмлардан фарқли равишда компьютер ўқувчининг қилаëтган 
ҳаракатига бир зумда жавоб бериш, такрорлаш, тааллуқли мавзуни 
ўзлаштиришда оқсайдиган ўқувчиларга материални тушунтириш, нисбатан 
иқтидорли бўлган ўқувчиларга мураккаброқ ва жуда мураккаб 
материалларни ўтиш имкониятларини беради. Бунда шахсий темпда ўқиш 
осон ва табиий амалга оширилади. Ўқитишни компьютерлаштиришда 
объектив ва субъектив омиллар мавжуд.
Ижобий деб баҳоланаётган компьютерлар билан ишлашнинг қуйидаги 
ҳолларини таъкидлаш мумкин:

тасвирланадиган ҳодисаларни белгилаш аниқлигини тушунишнинг 
ҳужжатлилиги, томошабинда тасвирланадиганларга нисбатан ўзига хос 
шахсий алоқадорлигининг самарадорлигини чақирувчи манбаларга «эга 
бўлиш»и мумкин;

ихтиёрий ҳудуднинг маданий-бадиий ахборотига амалда кириш 
мумкинлиги ва ўзининг глобал умуминсоният бадиий меросларига шахсий ва 
шахсан алоқадор эканлигини тушуниш;

тасвирлар билан турли-туман амалларни бажаришнинг қулайлиги, 
уларни қайта гуруҳлаштириш имконияти, ихтиёрий жойлаштириш ва техник 
муҳаррирлаш 

---

48 
Худди шундай дарсларида, Интернетнинг имкониятлари ва ашëларини 
ҳам қандай мақсадларда фойдаланишни аниқлаб олиш керак.
Булар:
- тармоқ материалларини дарс мазмунига киритиш;
- ўқувчилар томонидан лойиҳа доирасида мустақил равишда ахборот 
излаш; 
- 
ўзлаштириладиган билимлар бўйича ўқувчилардаги мавжуд 
бўшлиқларни тугатиш каби мақсадлардан иборат бўлиши мумкин.
Интернет тармоғини ахборот ашëларидан фойдаланиб, уларни ўқув 
жараëнига бирлаштириб, дарсларда:
- Интернет тармоғида фанлардан масалалар ечиш ва вазифалар 
бажариш билимини такомиллаштириш;
- мавзулар бўйича сўз ва атамалар бойлигини тўлатиш каби дидактик 
масалаларни самарали ҳал қилиш мумкин.
Тармоқ матералларини дарс мазмунига киритиш ўқувчиларга бизнинг 
сайёрамиздаги ҳаëтни яхшироқ тушунишга, ҳамкорликдаги тадқиқот, илмий 
ва ижодий лойиҳаларда қатнашиш, қизиқувчанликларини ва маҳоратларини 
ривожлантиришга имконини беради.
Маълумки, компьютер технологияларидан, айниқса, Интернетдан 
фойдаланишнинг асосий устунлиги, ихтиёрий киши бир онда соҳалар бўйича 
инсоният тўплаган билимларнинг максимал катта ҳажмига эга бўлиш (кира 
олиш)идир. Умуман, ўқувчи энг юқори даражадаги замонавий материаллар 
(дарсликлар, одатда ўзининг ишлаб чиқиши хусусиятига кўра қатор йилларга 
орқада қолади) билан таъминланади. 
Интернет жуда улкан ахборот имкониятларига эга манбадир. Лекин, 
даставвал таълимнинг мақсадларига кўра мос бўлган дидактик масалалар, 
ўқувчиларнинг билиш фаолиятини йўлга қўйиш интернетнинг барча ашëлари 
билан ушбу мақсадларни амалга оширувчи воситадан иборат.