Buxoro davlat universiteti texnologik va professional

Фойдаланилган адабиётлар: 
1. 
Облачные вычисления, краткий обзор или статья для начальника, 2011 
[Электронный ресурс]. – Режим дост
упа: http://habrahabr.ru/post/111274/
 
2. 
M.M. Usanov. Opportunities Use Of Cloud Technologies In The Educational 
Process. Electronic Journal Of Actual Problems Of Modern Science, Education 
And Training-2020. 
3. 
Usanov Mehriddin Mustafayevich. Using of Cloud Technologies in the Process 
of Preparing Future Specialists for Professional Activity. International Journal 
of Trend in Scientific Research and Development (IJTSRD)-2020. 
 
 
МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ ЎҚИТИШ БАХОЛАШ СИФАТИНИ 
ОШИРИШ ОМИЛЛАРИ 
М.М. Юсупов 
ЖизДПИ “Технологик таълим” кафедраси укитувчиси
Ҳар қандай тузимдаги давлатда жадал ривожланиш, илғор 
технологияларни жорий қилиш замон билан ҳамиша ҳамнафас бўлиши учун 
таълимнинг барча бўғинлари зийрак фаолият кўрсатиши керак бўлади. 
Таълимнинг барча бўғинлари қатори олий таълим тизими жамиятга етук 
камолотли юқори малакали мутахасислар тайёрлаш учун ўқув жараёнини 

---

170 
амалий савиясини ошириш керак булади. Жумладан, бўлғуси технологик 
таълими ўқитувчиларининг амалий таёргарлиги замон талаби даражасида 
бўлиши уларнинг мустақил ижодий фаолиятини самараси билан 
белгиланади. 
Бўлғуси технологик таълими ўқитувчисини амалий тайёргарлиги ҳар 
жиҳатдан тайёрлов мобайнида уларни техник ижодкорлик қобилиятларни 
ошириш ҳисобига таъминланади.Бунга эса талабаларда таълим мобайнида 
ўқув 
технологик 
топшириқларига 
нисбатан 
онгли 
муносабатини 
шакллантиришга боғлиқ.Талим жараённи гурух ва звено ҳамда индивудал 
формаларини талабаларни тайёргарлик, қизиқиш ва бошқа қобилиятларига 
мувофиқ ҳолда танланса, мустақил ижодий изланиш жараёни мувафақиятли 
амалга ошади.Талабалар ўзлари бажарган индивидуал топшириқларини 
муҳокама учун жамога тақдим қилиб, ютуқ ва камчиликларини ўз 
иштирокида билади. 
Талабалар ўқитувчилар билан технологик жараённи ўқув устахона 
шароити,қўл технологики механизастияланиши ҳисобга олган шароити, 
ҳозирги ишлов беришнинг илгор услублари қўлланилган шароитлари учун 
илғор технология тузиб, уларни таққослаб, технологик жараённи узликсиз 
такомиллаштиришга ҳаракат қилиши ижодий фикрли қобилиятни ўсишига 
олиб келади. Талабалар кейинчалик, ўқитувчилар томонидан тузилган 
растионализаторлик ҳаракатининг ишлаб чиқаришда қабул қилинган 
шаклларидан фойдаланиб, муаян буюмларни тайёрлаш технология ёки уни 
конструкстиясини 
такомиллаштириш 
буйича 
растионализаторлик 
таклифлари мажмуаси билан танишиб, ўзлари ҳам растионализаторлик 
мавзулари мажмасини ишлаб чиқишга ҳаракат қиладилар. 
Бўлғуси технологик таълими ўқитувчиси ҳисобланмиш талабаларни 
мустақил фикрлашга асосланган ижодий фаолияти тайёрлов ўқув режасидаги 
амалий фанларни ўқитиш мобайнида конструкторлик ва технологик 
масалаларни ўз ичига олган техник масалларни ҳал қилишни ўрганиш орқали 
ривожланади. 
Талабаларни мустақил таълим олишларида энг аввало, олий таълим 
муасасининг моддий ўқув базаларига боғлиқдир. Моддий техник база 
мустақил таълим жсараёнида ягона маконни вужудга келтириш ва 
ривожлантиришда муҳим аҳамиятга эга. Бу кўпинча мустақил, эркин таълим 
олишни ёки таълим олувчининг билиш фаолиятига таъсир кўрсатувчи очиқ 
таълим тизимини тоқозо этади. Айниқса, бу усулдан ўргатувчи(чет эл 
университетларида талабага индивидуал таълим берадиган ўқитувчилар) лар 
ўз педагогик фаолиятларида кўпроқ фойдаланадилар. 
Ўргатувчи ва мустақил таълим олувчи (талаба) фаолияти эркин таълим 
олиш (ёки очиқ таълим) тизимини ҳосил қилувчи омил ҳисобланади. 
Индивидуал таълим бериш ва мустақил таълим олишда фойдаланиладиган 
дарс материаллар ўргатувчи ва ўрганувчининг ўзаро мулоқот асосини 
ташкил этади. Таълим бериш учун махсус дарс материалларини тайёрлаш ва 

---

171 
уларни педагогик амалиётга тадбиқ этиш долзарб услубий муаммо 
ҳисобланади.
Мустақил таълим олиш тизими дарс материалларини ишланмаси, 
одатда, мустақил таълим олиш тизимидаги таълим муассаларининг 
мутахасислари томонидан амалга оширилади. Бу шароитда ўргатувчилар 
фаолияти мазмуни ўзгариб, уларнинг услубий вазифаси катта аҳамият касб 
этади. Талабалар мустақил таълимда ўзининг билиш фаолияти жараёнида 
ўқитувчилардан оладиган дарс материалларидан фойдаланадилар. Бу 
ахборотлар уларда ўз-ўзини англаш ва мустақил таълим олиш маҳсули 
тарзида юзага келади. Бу мослашувчанлик мустақил таълим олувчининг 
билиш фаолияти жараёнида амалга оширилади. Мустақил таълимга 
берилаётган дарс материаллари аҳамиятининг юқори бўлишига қарамай, 
мустақил таълим олувчи ўз-ўзини англаш жараёнида эгалайдиган ахборот 
анча маҳсулдордир. Ўқув материаллари мустақил дидактик субстанстия 
ҳосил қилиб, у касбий малакани эгалашда таълим олувчининг мақсад ва 
вазифаларини акс этиради. 
Талабалар амалий фанлардан конструкторлик масалалани ҳал қилишда 
ўзлари мустақил қуйидаги тартибда ижодий фикрлашлари ва муаммонни ҳал 
қилиш юлларини изланишлари керак булади. 
- қисқартирилган 
техник 
ҳужжатлар 
буйича 
буюмларни 
конструкстиялаш ҳақида (етишмайдиган маълумотлар) ижодий изланишли 
фикрлаш; 
- чизма ва тасвир буйича конструкстиялашга оид (физик асослар ва 
техник талаблар) ижодий изланиш олиб бориш; 
- буюмни такомиллаштириш мақсадида қайта конструкстиялаш буйиша 
- ижодий изланишли фикрлаш; 
- буюмни 
берилган техник шартлар буйича конструкстиялаш 
юзасиданижодий изланишли фикрлаш; 
- конструкстия буйича ўз ижодий фикрини текшириш. 
Талабаларга амалий фанлар буйича технологик масаларни эчишда 
мустақил равишда ижодий изланишучун қуйидагича имконият булади. 
технологик ҳужжатларни таҳлил қилиш; 
- операстия учун заготовка танлаш; 
- технологик 
операстияларини талаби буйича ишлов бериш 
асбоб,мослама ва жиҳозларни танлаш; 
- операстияларни бажариш тартиби буйича заготовка ва жиҳозларни 
жойлаштириш усулларини таҳлилий ҳолда танлаш; 
- технологик операстияларини бажариш тартибини тузиш; 
- операстиялар буйича ишлов бериш технологияларини ишлаб чиқич; 
- соддадан муракабга утувчи технологик жараённи лойиҳасини 
мустақил ишлаб чиқиш ва инструкстион карталар тузиш; 
Шундай қилиб, амалий фанларни амалий машғулонларини утказиш 
учун юқоридаги услубий кетма-кетмалик асосида тузиладиган дарс 

---

172 
машғулотлари ишланмалариБўлғуси технологик таълими ўқитувчиларини 
амалий тайёргалик таъминотини таъминлашга хизмат қилади.