Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida


S   sexlarda (b o 'lin m alar orasidagi bog'liqlik); ■S

bet129/167
Sana22.10.2023
Hajmi
#1716154
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   167
Bog'liq
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish

 
sexlarda (b o 'lin m alar orasidagi bog'liqlik);
■S 
sexlar-bo'linm alar bilan;
 
sexlar-sexlar bilan;
 
brigadalar o 'rtasid ag i (ishchilar bir birlari bilan bog'liqligi);
 
ishlab chiqarish brigadalari orasidagi b o g 'liq lik (ixtisoslashgan 
kom pleks) va boshqa shakllardagi brigadalar orasidagi ham jihatlik bilan berilgan 
ish norm asini bajarish.
B ir qancha stanoklarga xizm at qilish shaklida bir m alakali ishchi bir vaqtning 
ichida bir necha stanoklarga xizm at qilish bilan berilgan ish norm asini bajara oladi.
Ish vaq tin i o'rg a n ish usuli.
M ehnat jarayonini o 'rg an ish va unga ilm iy yondoshish iqtisodiy, ijtim oiy, 
ruhiy, fiziologik va boshqa usullar asosida olib borilishi kerak. M ehnat jarayonini 
o 'rg an ish va ish vaqtining nim alarga sarflanishi m ehnatni ilm iy tashkil etishning 
asosiy elem entlaridan biri hisoblanadi. B uni hisobga olish m ehnat jarayonini 
sam aradorligini oshirilishiga olib keladi.
223


1. X ronom etraj y o 'li bilan kuzatish - ish jarayonini o 'rg an ish , ishlab 
chiqarishda ish vaqtini sarflanishini, b a ’zi ishlam i qaytarilishini, q o ‘1 kuchi bilan 
bajariladigan ishlam i, m ahsulot b o ‘yicha ketm a-kctligini va uni bajarish uchun 
ketgan vaqtni aniqlaydi.
2. 
Ish vaqtini fotografiya qilish - m ehnat jarayonini o 'rg an ish b o 'lib , 
ishchining ish vaqtini qayerlarga sarflanishini (ish vaqti davom ida yoki biror vaqt 
birligida) kuzatiladi va uni m a’lum bir davrda qancha m ahsulotni tayyorlaganini 
aniqlaydi.
3 . 0 ‘z ish vaqtini fotografiya qilish - ishchining ish vaqti m ehnat jarayonini 
va ish vaqtini o 'rg an ish b o 'lib , ishchi o 'z in i m ehnat faoliyatidan tashqari 
bajaradigan ishlam i m a ’lum vaqt birligida hisobga oladi.
4.K uzatishni birdaniga o 'rg an ish usuli.
l.bosqich - tayyorlov-bu bosqichda quyidagi ishlar b o 'lad i: K uzatish uchun 
jo y tanlash (brigada, sm ena, ishchilar guruhi va h.k). K uzatishni m aqsadini aniqlash 
(ishchilam i ish vaqtidan foydalanishni o 'rg an ish ).H ar bir kuzatadigan obyektni 
guruhlarga b o 'lish va ularni ju m a lg a yozib q o 'y ish (harflar va sifrlar orqali). 
O 'rg an ish
m uddati 
aniqlanadi.K uzatish 
m arshm ti 
belgilanadi. M arshrutlarga 
ketadigan vaqt aniqlanadi.Sm ena ichida necha m arta kuzatiladi? H ar bir kuzatish 
uchun qancha vaqt ketishi aniqlanadi.R asm ga olish listlarini tayyorlash

bosqich: K uzatishni olib borish.B uning uchun kuzatuv olib boriladigan 
obyektni qanday ahvolda ekanligi aniqlanib, ro 'y x atd an o'tkaziladi. K uzatish 
o 'tk azish n in g xulosalari aniq b o 'lish i uchun quyidagi qoidalarga am al qilinishi 
kerak:
K uzatishni 
rejada 
k o 'rsatilg an
vaqtda 
boshlash 
kerak.K uzatishni 
to 'x tatm asd an olib borish kerak. A gar kuzatuvchi kelgan vaqtida obyektda har xil 
sharoitlar b o 'lib qolsa, u holatni kuzatish kartasiga yozib q o 'y ish kerak.
X ronom etraj -is h la b chiqarishda q o 'ld a yoki m ashinada bajariladigan 
(takrorlanadigan) m uayyan m ehnat operatsiyasi uchun sarflangan vaqtni hisoblash. 
X ronom etrajdan m aqsad — m ehnat operatsiyasining davom iyligini o 'rg an ish , tahlil 
qilish va hisobga olish. Sekundom er yoki boshqa elektron vaqt o ic h a s h asboblari 
y ordam ida am alga oshiriladi. X ronom etraj texnologik operatsiya (ms: soat, 
m ashina y ig 'ish d ag i m uayyan b ir am al)ni bajarish m arom i va sam arali usulini 
tanlash, ish m e ’yori va ish vaqtini belgilash, ishning bajarilishini nazorat qilishga 
imkon beradi.
Ish vaqtini fotografiya qilish usuli asosan ish vaqtining nobudgarchiligiga 
y o ’l q o ’ym asdan ularni aniqlash, ish vaqtidan to ’la foydalanish, ish vaqtini 
norm alash uchun m ateriallar to ’plash, ish joylariga xizm at qilib tanaffus vaqtlarini 
norm alashni o ’z ichiga oladi. Ish vaqtini fotografiya qilishda- tayyorgarlik, kuzatuv 
ishlari olib borilib, sarflangan vakt yozib boriladi va undan ishlab chiqarishda va
224


loyihalashda foydalaniladigan ish vaqti sarflari tahlil etiladi. Ish vaqtining sarfmi 
tahlil qilish natijasida ish joylarida ishlab chiqarishdagi nuqson va ularni y o ’qotish 
uchun yangi tadbirlar tuzilishi bilan birgarlikda vaqkt bekorga sa rf b o ’linishining 
oldini olish kabi choralar belgilanadi. Q ilingan tahlil natijasida ish vaqtining balans 
loyihasi tuziladi. Fotografiya qilish deb ishchini ish vaqti va asbob-uskunalarni 
sm ena davom ida vaqt sarfm i kuzatish va uni o ’rganish usuliga aytiladi. Kuzatish 
o b ’yektlam i m uhim ligiga qarab ish vaqtlarini fotografiya qailish quyidagi turlarga 
b o ’linadi:
a) individual - kuzatish o b ’yekti va ish vaqti sarfm i hisoblash uchun bir ish 
jo y id a ishlovchi ishchi olinadi;
b) guruh uslubida - kuzatish o b ’yekti va ish vaqti sarfm i hisoblash uchun har 
b ir guruh ishchilar olinadi, chunki guruh a ’zolarining bajaradigan ishlari bir xil 
b o ’lishi kerak;
v)brigada shaklida - kuzatish o b ’yekti va ish vaqti sarfini hisoblash uchun bir 
brigada ishchilari olinadi. U larning bajarayotgan ishlari um um iy ishlar bilan 
b o g ’liq b o ’lishi kerak.
T exnikaviy norm alashda xronom etraj 
deb 
texnologiya jarayonlarida 
takrorlanayotgan asosiy va yordam chi ish elem entlariga sarflangan vaqtni tahlil 
qilishga aytiladi. K orxonada m a’lum b ir m ahsulotni ishlab chiqarish uchun vaqt 
sarflarini aniqlash, jarayonlarini tuzilishini loyihalash, ilg ’or ish usullarini jo riy
etish v a alohida ishlarga berilgan ish norm alarim bajara olm asligi sabablarini 
aniqlashda ishlab chiqarishning xronom etraj usullari q o ’llaniladi. Ishchining ish 
vaqti sarfini kuzatishda quyidagi tartibda ish olib boriladi:
1) 
xronom etraj usuliga tayyorgarlik;
2) 
o ’lchangan vaqt sarflarini yozib borish va ulam i ishlab chiqish;
3) 
loyihalash uchun ishlatiladigan vaqt sarflarini tahlil etish va boshkalar. 
X ronom etraj o ’tkazish uchun oldindan kuzatish o b ’yektlari tanlab olinadi, so ’ng 
jarayonlam i m ayda b o ’lak operatsiyalariga b o ’lib, birqancha o ’lchov nuqtalarini 
belgilab chiqib, keyin kuzatuv o ’tkazilishi boshlanadi. K uzatuv jarayonlari ilg ’or, 
yuqori m alakali ishchilar orasida olib boriladi, chunki ular berilgan ish norm alarini 
doim o 
m o ’ljaldan ortik 
bajaradilar. 
T exnikaviy norm alashda xronom etraj 
tekshirishlarining m uhim aham iyati ishlab chiqarish shart-sharoitlariga asosiy va 
yordam chi texnikaviy norm alam i aniqlash, ishlab chiqarishda ilg ’or ishchilarning 
oqilona ish usullaridan foydalanish, ulam i boshqa ishchilarga tarqatish asosida 
topshiriqlam i bajarishda ish jo y larid a ishlab chiqarishni takom illashtirishdan 
iboratdir.
225



Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   167




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling