Buxoro muxandislik-texnologiya instituti

11-rasm. Namunalarni qo’lda ajratishda yuzaga keladlgan don uyumlari.




12-rasm. Uchburchak usulda namuna olish

Namunalarnib qo`lda ajratish. Namunalarni bu holda ajratish "O’rtacha namuna ajratish" mavzusida yoritilgan kesma bo’lish usulida amalga oshiriladi. Ushbu usulda namunani aralashtirish va bo’lish, namuna uchun don ikki qarama-qarshi uchburchaklarda taxminan bir xil zarur miqdorda olgunigacha davom ettiriladi. Namunalar bo’lgich apparatlarida ajratilgani singari amalga oshiriladi.

O’rtacha kunlik namuna tuzish va o’rtacha namuna ajratish.
Xo’jaliklardan don to’plamlarini qabul qilishda, ularning sifatini baholashda o’rtacha bir kunlik namunalardan foydalanishga ruxsat etiladi. O’rtacha kunlik namuna faqat u yoki bu xo’jalikdan bir kecha-kunduzda keladigan don to’plamlaridan tuziladi.
Bir xil namlik, shikastlangan va organoleptik ko’rsatkichlarga ega don to’plamlari bir turli hisoblanadi. Namlik va shikastlanishlar laboratoriya tahlili yordamida aniqlanadi. Donning qanday navga mansubligi nav hujjatlari asosida belgilanadi.(12-rasm)
O’rtacha kunlik namuna har bir avtomashinadan bo’lgich yoki o’lchagich (200 sm³hajmli) yordamida ajratish yo’li bilan namuna qismini keltirilgan don og’irligiga nisbatan proporsional ravishda tuziladi. Demak, 1,5 tonnagacha bo’lgan don to’plamdan 1 o’lcham 1,5-3 tonnalik to’plamdan -2 o’lcham, ya’ni har 1,5 tonna don to’plamidan o’shimcha 1 o’lcham olinadi. O’rtacha kunlik namunadan don sifatini aniqlash uchun o’rtacha namuna ajratiladi.
Xo’jaliklardan keltirilgan birinchi to’plamdan olingan namunada donning asl ko’rinishi yoki og’irligi aniqlanadi, bu ko’rsatkich tahlil varog’iga yozilib, namuna saqlanadigan idishga solib o’yiladi. Avtomashinalardagi don kun davomida uncha ko’p bo’lmasa, don to’plamining og’irligiga nisbatan o’rtacha kunlik namuna donning asl ko’rinishini anilash uchun yetarli emas, chunki donning birinchi to’plamidan olingan o’rtacha kunlik namunaga, asosan tahlil qilinib, asl og’irligi aniqlanadi.