Chizmachilik lotin 2019. indd

6.3-chizma.
6.4-chizma. 
2 – Chizmachilik 9, uzb.
http://eduportal.uz

---

18
Ko‘pincha, detalning ichki ko‘rinishini bitta kesuvchi tekislik orqali ko‘r-
satib bo‘lmaydi. Bunday holatlarda ikkita va undan ortiq tekislikdan foydala-
nishga to‘g‘ri keladi (1-ilovaga qarang).
1. Qirqim qanday hosil bo‘ladi? U qanday belgilanadi?
2. Qirqimlar chizmalarda qanday joylashtiriladi?
Qirqim nima?
A. Faqat kesuvchi tekislikdagi detal tasviri.
B. Fikran tekislik bilan qirqilgan joy tasviri.
C. Faqat kesuvchi tekislikkacha bo‘lgan detal tasviri.
D. Tekislik bilan qirqilganda hosil bo‘ladigan kesim yuzasi bilan birga tekislik 
ortidagi detal qismi qo‘shib bajarilgan tasvir.
2-grafi k ish. Qirqimlar.
1. O‘qituvchining ko‘rsatmasiga muvofi q ish daftaringizga detalning chizmasida 
qirqimlarni qo‘l lab, amaliy mashq bajaring.
2. 6.4-chizma, A, B, C larda berilgan detallardan birining ko‘rinishlarini 
1 : 1 masshtabda ko‘chirib chizing va qirqimini bajaring.
6.4-chizma, B da detalning ko‘rinishlari berilgan. Mantiqiy fi kr yuritish orqali 
uning H dagi qirqimi kompyuterda bajarilsin.
7-§. ODDIY VA MAHALLIY QIRQIMLAR.
ULARNING CHIZMALARDA
BELGILANISHI
Detalning ichki tuzilishini aniqlash maqsadida bitta kesuvchi tekislik 
qo‘llanilsa, hosil bo‘lgan qirqim oddiy qirqim deyiladi. Kesuvchi tekislik 
proyeksiya tekisliklaridan biriga parallel qilib o‘tkazilsa, qirqim o‘sha proyek-
siyalar tekisligida tasvirlanadi va o‘sha tekislik nomi bilan ataladi. Masalan, 
5.3-chizmada kesuvchi A tekislik V ga parallel, ya’ni kesuvchi tekislik frontal 
proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lgani uchun frontal qirqim deb ataladi. 
Kesuvchi tekislik gorizontal proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, bunday 
qirqim gorizontal qirqim deb ataladi (6.1-chizmaga qarang).
Agar kesuvchi tekislik profi l proyeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, bu 
holatda profi l qirqim hosil bo‘ladi (6.2-chizma). Bunday qirqimlar oddiy yoki