Chizmachilik lotin 2019. indd

9.1-chizma.
9.2-chizma.
http://eduportal.uz

---

23
qirqimning yarmi – m va n tomonlar qo‘shib chi-
ziladi (9.2-chizma, d). Ustdan ko‘rinishi o‘zgar-
tiril maydi. Ko‘rinishning yarmi bilan qir qimning 
yarmini birlashtirib tasvirlangan chiz 
masi hosil 
bo‘ ladi. Bunday chizmalar chorak qirqim tatbiq 
qi lingan chizmalar ham deyiladi. Bunday qir-
qimlarda: 1. Ko‘rinish va qirqim birlash tirilgan 
joy chega ralari detalning simmetriya o‘qi, ya’ni 
shtrix-punktir chiziq orqali ko‘r satiladi. 2. Detal-
ning ko‘rinish (chap) tomo ni dagi ichki tuzilishini 
ko‘rsatuvchi shtrix chiziqlar o‘chirib tashlanadi. 
3. Frontal va profi l ko‘rinishda qirqim doimo 
simmetriya o‘qining o‘ng tomonida yoki gori-
zontal qir 
qim 
da gorizontal simmetriya o‘qining 
ostida tasvirla nadi.
Yarim ko‘rinishni yarim qirqim bilan qo‘shib 
tasvirlashda, ba’zi o‘lchamlarning strelkalari bir 
tomonlama qo‘yiladi. Lekin o‘lcham qiymati 
to‘liq yoziladi. Masalan, 9.3-chizmadagi 
∅
12 
va 
∅
30 o‘l 
chamlar. Strelka qo‘yilmagan tomoni simmetriya o‘qidan biroz 
o‘tgan bo‘ladi.
1. Detalning chizmasida yarim ko‘ri 
nishni yarim qirqim bilan birlashtirib tasvir-
lashda qanday grafi k shartliliklar mavjud?
2. Nima uchun detalning chizmasida ko‘rinish ning yarmi bilan qirqimning yarmi 
bir lashtirib tasvirlanadi?
9.3-chizma.
9.4-chizma.
http://eduportal.uz

---

24
3. Detalning chizmasida ko‘rinishning yarmi bilan qirqimning yarmini birlashtirib 
tasvirlashda o‘lchamlarni qo‘yishning o‘ziga xos tomonlari nimalardan iborat?
9.4-chizma А ni diqqat bilan o‘rganing va uni mantiqiy fi kr yuritib, kompyuterda 
ko‘rinishning yarmini qirqimning yarmi bilan birlashtirib chizing.
Detalning ko‘rinishlaridan birini ko‘chirib chizing. Bosh va chapdan ko‘rinishlarda 
ularning yarmini qirqimning yarmi bilan birlashtirib tasvirlang va o‘lchamlarni 
qo‘ying (9.4-chizma).
Standart talabida to‘g‘ri bajarilgan qirqimni aniqlang (9.5-chizma).