Chizmachilik lotin 2019. indd

10-§. KO‘RINISHNING QISMINI 
QIRQIMNING QISMI BILAN BIRLASHTIRIB TASVIRLASH
Ba’zan detal simmetriya shakliga ega bo‘lsa ham, undagi biror element 
ko‘rinishning yarmi bilan qirqimning yarmini birlashtirib tasvirlash shartiga 
to‘g‘ri kelmay qoladi, ya’ni xalaqit beradi. Bunday holatlarda ko‘rinishning 
qismini qirqimning qismi bilan birlashtirib tasvirlashga to‘g‘ri keladi. 
9.5-chizma.
10.1-chizma. 10.2-chizma.
http://eduportal.uz

---

25
10.1-chizma, a da xuddi shunday qilingan. Bu yerda ko‘rinishning qismi 
qirqimning qismidan qancha katta yoki kichikligi inobatga olinmaydi, ular 
to‘lqinsimon ingichka tutash chiziq bilan ajratiladi. Detal elementi, ya’ni qirra 
simmetriya o‘qiga to‘g‘ri kelib qolsa, 10.1-chizma, b dagidek qirra saqlab 
qolinadi yoki 10.1-chizma, c dagidek ochib ko‘rsatiladi.
Bunday chizmalarga o‘lchamlar 10.2-chizmadagidek qo‘yiladi.
1. Detalning chizmasida ko‘rinishning qismini qirqimning qismi bilan birlashtirib 
tasvirlashda qanday shartliliklar mavjud?
10.3-chizma.
10.4-chizma.
http://eduportal.uz

---

26
2. Detal elementi (qirrasi) qirqimda simmetriya o‘qiga to‘g‘ri kelib qolsa, qanday 
yo‘l tutiladi?
1. 10.3-chizma A, B, C da detallarning ikkitadan ko‘rinishlari berilgan. Ulardan 
bittasini ko‘chirib chizing va ko‘rinishning qismi bilan qirqimning qismini bir-
lashtirib tasvirlang. O‘lchamlarini qo‘ying.
2. 10.4-chizma A, B, C da detallarning ikkitadan ko‘rinishlari berilgan. Ulardan 
bittasini kerak bo‘lsa qirqim qo‘llab, o‘lchamlari yordamida bitta ko‘rinishda 
tasvirlang.
10.4-chizma, A da detal ikkita ko‘rinishda berilgan. Mantiqiy fi kr yuritilgan hol-
da uni bitta ko‘rinishda kompyuterda bajaring.
Qirqimning qismi bilan ko‘rinishning qismini birlashtirib tasvirlashda qismlar 
o‘zaro teng bo‘lishi shartmi?
A. Ahamiyati yo‘q. B. Shart. C. Kesim. D. Mahalliy qirqim.