Chizmachilik lotin 2019. indd

http://eduportal.uz

---

21
7.5-chizma.
qirqimda aniqlanmaydigan bo‘lsa, kesimni qo‘llash mumkin. Kesim va ma-
halliy qirqimlarni o‘z o‘rnida tatbiq qilish orqali detalning ko‘rinishlari sonini 
kamaytirish imkoni tug‘iladi.
1. Mahalliy qirqimning ahamiyati nimada?
2. Mahalliy qirqim qanday holatlarda qo‘llaniladi?
7.6-chizmadagi detallarning ko‘rinishidan bittasini M 2:1 da ko‘chirib chizing. 
Unda mahalliy qirqimni bajaring va o‘lchamlarini qo‘ying.
7.6-chizma, A da detalning ko‘rinishlari berilgan. Mantiqiy fi kr yuritib, undagi 
mahalliy qirqimlarni kompyuterda bajarilsin.
7.5-chizmada qanday qirqimga misol keltirilgan?
A. Oddiy. B. Kesim. C. Mahalliy. D. Profi l.
7.6-chizma.
http://eduportal.uz

---

22
8-§. NAZORAT ISHI
9-§. KO‘RINISHNING YARMI BILAN QIRQIMNING 
YARMINI BIRLASHTIRISH
Ko‘pincha, detalning shaklini faqat ko‘rinish 
yoki qirqim yordamida aniqlash mumkin. Shu sa-
babli ham ko‘rinish bilan qirqimni alohida-alohida 
chizish shart emas. Buning uchun bitta tasvirda 
ham ko‘rinish, ham qirqimni birlashtirib tasvirlash 
orqali maqsadga erishish mumkin. 9.1-chizmadagi 
detal ustdan ko‘rinishda ikkita markaziy simmet-
rik o‘qiga ega. Bunday chizmada standartga mu-
vofi q qirqimning yarmini ko‘rinishning yarmi bilan 
birlashtirib tasvirlashga yo‘l qo‘yiladi. Shunday qi-
linganda detalning tashqi shakli bilan uning ichki 
tuzilishini bir vaqtning o‘zida ko‘rsatish mumkin 
bo‘ladi (9.1-chizma). Shunda sirtdagi teshiklardan 
orqadagisi to‘g‘ri to‘rtburchak, oldindagisi silindrik 
ekanligi ham ravshanlashadi.
Ko‘rinishning yarmini qirqimning yarmi bi-
lan birlashtirib tasvirlash. 9.2-chizma, a da de-
talning ko‘rinishlarida qirqim tatbiq etilmagan. Shu 
detalning frontal qirqimi 9.2-chizma, b da ko‘rsatilgan. Endi shu ikkala 
chizmadan bitta chizma hosil qilish uchun ko‘rinishning yarmi – c va d,