Chizmachilik lotin 2019. indd

http://eduportal.uz

---

75
Misol. Detaldagi silindrik o‘yiq va prizmatik chiqiq xuddi shunday 
o‘lchamdagi chiqiqqa va o‘yiqqa almashtirilib bajarilsin (29.3-chizma, a).
Kompyuterda detalning ko‘rinishlari ko‘chirib chizilgach, detaldagi silin-
drik o‘yiq (chuqurcha) va prizmatik chiqiq misol shartiga muvofi q bajariladi 
(29.3-chizma, b).
29.1-chizma.
29.2-chizma.
29.3-chizma.
29.4-chizma.
http://eduportal.uz

---

76
A. Detal ko‘rinishlari ko‘rsatilgan yo‘nalish bo‘yicha 90° ga burib tasvirlansin 
(29.4-chizma, a).
B. Detaldagi ariqchalar A xuddi shunday shakl va o‘lchamdagi chiqiqqa almashti-
rilib tasvirlansin (29.4-chizma, b).
C. Detaldagi A chiqiq B hisobiga xuddi shunday shakl va o‘lchamdagi o‘yiqqa al-
mashtirilib tasvirlansin (29.4-chizma, c).
7. B-grafi k ish. Kompyuter grafi kasi. 
O‘qituvchining tavsiyasiga binoan, kompyuterda amaliy mashqlarda bajarilgan 
detallarning tasvirlari chop etilib, 7. B-grafl k ish sifatida taqdim etilishi mumkin.
30-§. KOMPYUTERDA BUYUMLARNI LOYIHALASH
O‘quvchilarning kompyuterda olgan bilimlarini sinash maqsadida, qo‘lda 
tikish ignalarini saqlashga mo‘ljallangan buyum (silindrik quti)ning korpusi 
berilgan bo‘lib (30.1-chizma), unga qopqoq sifatida barmoqqa kiydiriladi-
gan angishvonani loyihalash lozim bo‘ladi. Korpus va qopqoq (angishvona) 
o‘zaro mustahkam o‘rnatilishi hamda qulay ochilishi ta’minlanishi zarur. 
30.3- chizma.
30.1- chizma.
30.2- chizma.
http://eduportal.uz

---

77
Avval qopqoqni qog‘ozda quyidagi tartibda bajarib olish tavsiya etiladi:
1. Korpusga mo‘ljallangan qopqoq (angishvona)ni eskizda chizib olinadi 
va u uch xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkin (30.2-chizma, a, b, c). Bu yerda 
angishvona qopqog‘i soddalashtirib tasvirlandi.
2. Tanlab olingan qopqoqni korpusga qanday biriktirilishiga qarab, kor-
pusda qopqoqqa moslashtirilgan o‘zgartirish kiritiladi.
3. O‘zgartirish kiritilgan qutining korpusi kompyuterga skaner yordamida 
kiritiladi (chiziladi).
4. Korpusga qopqoq qo‘shib chiziladi.
5. Korpus va qopqoqning o‘zaro biriktirilgan qismi ixtiyoriy kattalikda 
chizilishi mumkin (30.3-chizma).
6. Natijasi chop etiladi va o‘qituvchiga topshiriladi.
Ushbu amaliy mashg‘ulotda o‘quvchilar o‘zlariga yoqqan variantni baja-
rishlari mumkin.
1. Angishvona nima uchun kerak?
2. Angishvona korpusiga qopqoq yana qanday usullarda mahkamlanishi mum-
kin?
Uyingizdagi angishvonani sinchiklab o‘rganing va uning chizmasini baja-
rishni shaxsiy kompyuteringizda mashq qiling.
Angishvonadagi yarim aylanali chuqurchalar nima uchun yasalgan?
A. Igna barmoqqa sanchilmasligi uchun. B. Bezak uchun.
C. Ignani oson itarish uchun. 
D. Mustahkamlash uchun.