Chizmachilik lotin 2019. indd

31-§. QURILISH CHIZMALARI.
BINONING PLANI. QIRQIMI VA FASADI
Istiqlol tufayli mamlakatimizda ulkan yutuqlar qatori tezkor rivojlanish 
oqibatida yurtimizning barcha hududlarida asrga teng bunyodkorlik ishlari 
olib borilmoqda. Shahar hamda qishloqlar eng zamonaviy o‘ziga xos milliy 
ko‘rinishdagi landshaft dizayni asosida urbanlashtirilmoqda. Urbanizatsiya – 
tartibga solish, go‘zallashtirish, madaniyatlashtirish kabilar tushuniladi. Dun-
yo andozalariga mos hashamatli binolar, yo‘llar, zavodlar, korxonalar qad 
ko‘tarmoqda. Bunday bunyodkorlik loyihalari asoslarini chizmalar tashkil etadi. 
Qurilish chizmalarisiz ularni qurib bo‘lmaydi.
Mashinasozlik va qurilish chizmalarini chizish bir-biri ga o‘xshaydi. Lekin 
qurilish chizmalarining o‘ziga xos tomonlari bor.
Qurilish chizmalari shartli grafi k belgilarida (31.1-chizma) chiziladi 
(O‘zDSt 2.305–2003). Qurilishda, asosan, loyiha chizmalari ga binoan ish 
http://eduportal.uz

---

78
31.1-chizma.
tashkil qilinadi. Loyiha topshirig‘i 
asosida texnik loyiha chizma-
lari ishlab chiqiladi: 1) qurilish 
uchastka 
sining bosh plani; 2) bi-
noning plani; 3) qirqimlari; 4) fa-
sadlari.
Bosh plan. Bosh plan asosiy 
loyiha hujjati hisoblanadi va u 
landshaft dizayni talabiga muvo-
fi q loyihalanadi. Unda ajratilgan 
obyekt hududining shakli, binolar-
ning joylashuvi, hududning bosh-
qa hudud bilan va bosh ko‘chaga 
qanday tutashganligi ko‘rsatiladi. 
Bosh planda shimol (Sh) va janub 
(J) ni, shamolning ko‘proq esish 
tomonini ko‘rsatuvchi belgilar qo‘yiladi. 31.2-chizmada maktab uchastkasi-
ning bosh plani tasvirlangan.
Qurilish chizmalarida, asosan, plan, fasad, qirqimlar tasvirlanadi. 31.3-chiz-
ma, a da H da plan, V da fasad, W da qirqimlar hosil bo‘lishi ko‘rsatilgan. 
31.3-chizma, b da obidaning plani, fasadi va qirqimi tasvirlangan.