Chizmachilik

Dars maqsadi:

Ta’limiy maqsad:	Bilimlar: Geometrik yasashlar haqida tushuncha, Geometrik yasashlarni hosil qilishni o’rgatish..
	Ko’nikmalar: gheometrik yasashlarni to’g’ri bajara olish.
	Malakalar: Detallarning chizmalarini chizishda geometric yasash usullaridan amalda foydalana olish.
Tarbiyaviy va rivojlantiruvchi Rivojlantiruvchi maqsad:	Tayanch kompetensiya	Kommunikativ	Axborot bilan ishlash
		Shaxs sifatida o’z - o’zini rivojlantirish		Umummadaniy
		Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo’lish hamda foydalanish (1 – Izoh. Tayanch kompetensiyalar)
	Xususiy kompetensiya	Ish qurollaridan to’g’ri foydalanish
		Chizmalarni chizishni o’rganish, tahlil qilish va o’z - o’zini nazorat qilish
		Chizmalarni o’qish tartibi va chizmani ketma - ketlikda to’g’ri bajarish
		Chizmachilikda qo’llaniladigan atamalarni bilish va chizmalarni o’qishda qo’llay olish (2 – Izoh. Xususiy kompetensiyalar)

O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi

Dars turi:	aralash yoki kombinatsiyalashgan: shakllantiruvchi, rivojlantiruvchi
Dars shakli:	interfaol mashg’ulot: amaliy, savol – javob, jamoa bo’lib ishlash
Dars metodi:	interaktiv metodlar: kichik guruhlar bilan ishlash, “Klaster” metodi
Dars usuli:	vizual ma’ruza, taqdimot, suhbat, ko’rsatmalilik, amaliy mashg’ulot
Dars jihozi:	darslik, ko’rgazmali va didaktik materiallar, proyektor, AKT

DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI:

Ishning nomi	Bajariladigan ish mazmuni	Metod va usul	Vaqt
I - bosqich: Tashkiliy qism	Salomlashish, davomatni aniqlash, sinfni darsga tayyorlash	Savol - javob	2 min
II - bosqich: O’tilgan mavzuni takrorlash	O’tilgan mavzuni takrorlash, mustahkamlash,	Savol - javob, guruhlarda ishlash	5 min
III - bosqich: Yangi mavzu bayoni	Yangi mavzuni tushuntirish, o’tilgan mavzu bilan bog’lash	Visual ma’ruza, ko’rsatmalilik	10 min
IV - bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash	Yangi mavzuni mustahkamlash, o’tilgan mavzu bilan umumlashtirish	“Klaster”, kichik guruhlarda ishlash	15 min
V - bosqich: Baholash	O'quvchilarni baholab, rag’batlantirish (5 ballik reyting)	Individual so’rov, Frontal so’rov	4 min
VI - bosqich: Uyga vazifa	Uyga vazifani tushuntirish, grafik ish topshiriqlarini tarqatish	Suhbat, ko’rsatmalilik	4 min

Tushuncha va atamalar:

• 
  Proyeksiya – narsalarni tekislikdagi tasviri
  
• 
  Ortogonal - orto-to’g’ri,gonal-burchak,ya’ni to’g’ri burchak.
  
  • 
    Uch – qirralarning o’zaro kesishgan joyi (nuqtasi).
    
  • 
    Qirra – yoqlarning o’zaro kesishgan joyi (chizig’i).
    
  • 
    Yoq – qirralar orasidagi tekis joy.
    

D A R S N I N G B O R I S H I

1. 
   Tashkiliy qism.
   

1. 
   Salomlashish, davomatni aniqlash va sinfni darsga tayyorlash
   
2. 
   Darsda psixologik iqlim yaratish, dars shiori va maqsadini e’lon qilish.
   

Dars shiori: “ Ilm sahroda- do’st,hayot chorraxalarida-tayanch,yolg’iz damlarda-yo’ldosh,bahtiyor daqiqalarda-raxbar,qayg’uli onlaarda-madadkor,odamlar orasida-zebu-ziynat,dushmanlarga qarshi kurashda-quroldir’’
2.O’tilgan mavzuni takrorlash.

• 
  O’qituvchi qo’l harakati orqali geometrik jismlarning shakllarini fazoda tasvirlaydi. Guruh a’zolari ko’rsatilgan geometrik jismlarning proyeksiyalarini eskiz sifatida ish daftarlariga 20 soniya ichida chizishlari zarur.
  

2.Tarqatmali savollarga javob berish.
1.Chizmachilik fani nimani o’rgatadi?
2.Chiziq turlari necha xil?
3.Shrift nima?
4.Mashtab va uning turlari?
5.Gorizontal chiziq deb nimaga aytiladi?
6.,,Girih’’ so’zining ma’nosi nima?
Yangi mavzuni o’tilgan mavzuga bog’lagan holda, darslik asosida yoritiladi. Qo’shimcha ma’lumot va chizmalar kiritilgan slaydlardan foydalaniladi.


3.Yangi mavzuni bayoni:



IV.Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. 
   “Tez yordam”. Geometrik jismlar nomini yozish.
   
2. 
   “ Klaster”. Geometrik jismlarning kombinatsion tasvirlari ko’rsatiladi. Guruh a’zolari bir - birining javoblarini to’ldirgan holda tasvirdagi geometrik jismlar nomlarini aytishadi. (1 – Ilova. 4 – TM. KGJ)
   

V .Baholash. O’quvchilar ballari ekspert tomonidan hisoblab chiqiladi. Guruh a’zolari geometrik jismlar maketlari bilan taqdirlanadi va umumiy ballar to’planib, g’olib guruh aniqlanadi.
VI.Uyga vazifa.

1. 
   Mavzuga oid ”Topshiriqlar blankasi” (darslik bilan birgalikda individual ishlashga mo’ljallangan).
   

.

XULOSA VA TAVSIYALAR
Kurs ishini tayyorlash davomida quyidagi xulosalarni oldim:
Qadim zamonlardan hozirgi kunlargacha grafika insonlar o'rtasidagi muloqotning eng sodda va qulay turi hisoblanadi. Grafik tasvirlar, uni yaratgan muallifhing qaysi millatga mansubligiga qaramasdan, hamma millat vakillariga bir xil tushunarli bo`ladi. Oliy o'quv yurtlaridagi zamonaviy mutaxassislar tayyorlashning ko'pchilik yo'nalishlarida grafika sikli fanlarining o'quv jarayoniga irtilishi ham mutaxasis grafik madaniyatiga qo'yiladigan talablarning ortishi sabablidir.
Xulosa qilib shuni aytish joizki chizmachilik fanining inson amaliy faoliyatidagi o'rni shundaki dunyo olamida kerakli fandir bu fan kerakligi shundaki bizni o`rab turgan barcha narsalar chizmachilik asosi bo`lib uni o`qib olish va uni tayyorlashga keraklidir.
Mazkur kurs ishi “chizmachilik” faning muhim mavzularidan biri bo`lib, geometrik yasashlar, burchaklar va aylanani teng bo`laklarga bo`lish yo`llariga bag`ishlangan.
Bizga ma`lumki kundalik hayotimizda hunarmandchilik san`ati ( naqshlar qashtachilik yog`och va metal o`ymakorligi va h) tobora rivojlanib boryapti. Bulardagi naqshlarni loyihalashda geometric yasashlarsiz mufaqiyatga erishib bo`lmaydi. Bu naqshni albatta burchaklarga bo`lib aynalarni teng bo`laklarga bo`linib grafikaviy ish bajarilib, unga ishlov berib bezatiladi.
Berilgan mavzuni o’quvchilarga o’rgatishda axborot texnologiyalaridan samarali foydalanish, innovatsion pedagogic texnologiyalarning mashg’ulot davomida qo’llanilishi mavzuni o’zlashtirish jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan muammo va kamchiliklarni sezilarli darajada kamayishiga olib keladi, hamda o’quvchilarning mavzuni o’zlashtirishlarida ijobiy ta’sirini ko’rsatadi.
Kurs ishi yakunida quyidagi tavsiyalarni beraman:

• 
  Dars o’tish jarayonida yangi pedagogic texnologiyalar usullaridan foydalanish;
  
• 
  Mavzu yuzasidan suratlar, slaydlar va shu kabi ko’rgazmali materiallardan foydalanish mavzuni o’rganishda yanada samarali natijalarni beradi;
  
• 
  Innovatsion pedagogic texnologiyalar asosida darslarni tashkil etish;
  
• 
  Mashg’uot davomida didaktik o’yinlardan samarali foydalanish;
  
• 
  Mavzuni tushuntirish davomida berilgan nazariy ma’lumotlarni yanada mustahkamlash maqsadida har bir o’quvchiding dars davomida faol qatnashishini ta’minlash;
  
• 
  O’quvchi yoshlarda milliylikni anglash, undan faxrlanish, vatanparvarlik kabi hislatlarni shakllantirish.
  

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI

1. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 2020 yil 24- yanvardagi Oliy majlisga murojatnomasi.
   
2. 
   .Valiyev A, Boboyeva Z.A, Gulomova N.X, Nurmatov E.A.
   

Mashinasozlik chizmachiligidan grafik vazifalarning metodik ishlanmasi.

3. 
   Murodov Sh. “Chizma geometriya” Oliy pedagogika o’quv yurtlari uchun darslik,- T: 2008
   
4. 
   S.S.Saydaliyev “Chizma geometriya va muhandislik grafikasi” o’quv qollanma -Toshkent: TAQI, 2017. 292-298 b
   
5. 
   Raxmonov I., Qirg‘izboyeva N., Ashirboyev A., Valiyev A., Nigmanov B. Chizmachilik. –T.: “Voris-nashriyot”, 2016-456 b.
   
6. 
   Raxmonov I., Abduraxmonov A. Chizmachilikdan ma’lumotnoma. –T.: “A.Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi”, 2005-310 b.
   
7. 
   Abduraxmonov A. Chizmachilikdan grafik topshiriqlar tizimi. –T.: “Cho‘lpon”, 2005.
   
8. 
   To‘xtayev A., Abramyan Y. Mashinasozlik chizmachiligidan ma’lumotnoma, -T.: “ILM ZIYO”, 2010-262 bet.
   
9. 
   Rahmonov I, Abdurahmonov A. Chizmachilirdan ma‘ lumotnoma. O’zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti. Toshkent, 2005y. 194bеt
   
10. 
    Qirg‘izboev Yu. va boshqalar. Mashinasozlik chizmachiligi. -T.: “O‘qituvchi”, 1981-351 b.
    
11. 
    Vishnepolskiy I.S., Vishnepolskiy V.I. (E.Sobitov tarjimasi). Chizmachilik, -T.:, “O‘qituvchi”, 1990.
    

	Internet ma’lumotlari
	http :// www. Uz
	http: // www. ziyonet. Uz
	http :// www. google.uz
	http : // www. san’at.uz
	http : //www.nbgf.intal.uz www. Descriptive geometry www. Engineering Drawing.

1. 
   1^ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy majlisga murojaatnomasi 29.12.2020