Дала тажрибаларини ўтказиш услублари


Ўсимликларнинг КУРУК вазни (умумий ва аъзолари бўйича)


Download 2.39 Mb.
bet29/57
Sana16.10.2023
Hajmi2.39 Mb.
#1705129
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   57
Bog'liq
ДАЛА ТАЖРИБАЛАРИНИ ЎТКАЗИШ УСЛУБЛАРИ (2)

Ўсимликларнинг КУРУК вазни (умумий ва аъзолари бўйича).

  • Ўсимликдаги (вегетаиия даври бошида бутун усимликда, кейинги даврларда ўсимлик аъзолари буйича) умумий азот микдори (М, %) аникданади Кимевий таҳлиллар Къельдаль усулида бажарилади. Таҳлил бажарилишидан олдин ўсимлик намуналари қуритиш қурилмасида 70-75° С иссикдикда 24 соат давомида |ўуритилади.

  • Ўсимлик таркибидаги бойитилган 15^ миқдори оптик эмиссион ёки масс спектрометрда аниқланади.

  • Қўлланилган аэотли ўгитнинг 15М билан бойитилганлиги (ат.%).

  • билан нишонланган азотли ўгит (лар) ва ишлатилган N миқдори (г/тувакча ёки г/лизиметр ёки кг/га).

    билан бажарилалиган тажрибалардя килинадиган хисоб-китоблар:

    бойитилганлиги (ҳар доим 0,3663 ат. % га тенг)

    1. Ўғитдан ўсимлик олган N. %

    Ўсимлик таркибидаги 15^ ат.% ортиқлиги
    N = х 100
    Ўғит таркибкоаги 15К ат.% ортиқлиги

    1. Маълум бир майдонга бўлган қуруқ модда (КМ):

    10 000 (м2/га) ХВ2 (кг)
    КМ (кг/га) = ХВ1 (кг) х — — х
    Микробўлинма майдони (м2) КВ (кг)
    1. 15К ат.% ортицпиги = 15И ат.% (сунъий равишда) бойитилганлиги - 15И ат.% табиий
    ХВ1 — микробулинмадан олинган ўсимликдаги алоҳида аъзоларнинг ҳўл (қуритилмаган) вазни;
    ХВ2 - ХВ1 дан қуритиш ва кимёвий таҳпиллар учун олинган ўсимлик/аъэоларнинг ҳўл ваэни;
    КВ - тегирмонда майдалаш учун олинган қуритилган ўсимлик/аъэолар вазни.

    1. Ўсимликлар N ўзлаштириши:

    % N
    N умумий олиб чиқилиши (кг/га) = Ўсимликлар қурук вазни (кг/га) х
    100

    1. Ўсимликларнинг ўгит азотини ўалаштириши:

    % М-уғит
    Ўғнт N олиб чиқилиши (кг/га) = N умумий олиб чиқилиши (кг/га) х
    100
    Ўғит N олиб чиқилиши (кг/га)
    » - х 100
    Ишлатилган N меъёри (кг/га)
    Бу жараёша қуйидаги адабиётлардан фойдаланилади:
    1. Цае оГ [$о(оре апс1 Ка(Ка(10п МеШоёа ш 5оП апб \Уа(ег Мапа£ептеп( апО Сгор МШпПоп. Мапиа1. Тгашше соигее аепеа 14- 1АЕЛ, Укппа, 2001, - 247 р.
    2 Методьг применсния изотопа азота в агрохимии. Под редакцией ДАКоренькова -Научние трудн ВАСХНИЛ. ВИУА. М.:Колос, 1977, с.158.

    1. МИКРОЎҒИТЛАР БИЛАН ТАЖРИБАЛАР ҚЎЙИШ ВА ЎТКАЗИШ ХУСУСИЯТЛАРИ.

    Микроўғитлар билан ўтказиладиган тажрибаларда қуйидагиларни бажариш шарт: 1) тупроҳларда микроэлементларнинг ўэлаштириладиган тури аниқланиши; 2) фақат муайян тупроқ типи учунгина микроэлементлар самарадорлигини ўрганиш; 3) мироэлементларнинг ўмаштирилувчи тури ва самарадорлиги орасидаги коррелятив боғлиқликни белгилаш.
    Микроуғитлар билан ўтказиладиган тажрибаларда дала тажрибаларига қўйиладиган барча услубий талабларга амал қилиш керак.
    Таркибида микроэлемектлар бўлган саноат чиқиндилари, хелатлар ва бошқа уғитловчи моддаларни микроуғитлар сифатида ўрганишда асосий наэорат вариантидан ташқари техник тузларга тегишли назорат киритиш зарур. Ғўза ва бошқа зироатларда микроэлементлар самарадорлигини урганиш натижаларига кура, улар фақат ишлатилган йилдагина эмас, балки 2-4 йил давомида сўнгги таъсирини намоён қилади. Шу сабабли микроўғитлар урганилаётган тажрибалар вариантларига уларнинг кейинги таъсирини ўрганиш; микроуғитларни заҳира учун солиш каби вариантлар қўшишни кўзда тутиш керак.
    Тажриба қўйишдаи аввал пайкалнинг ҳайдов қатламидан 20 нуқгадан аралаш намуналар олинади. Уларда азот, фосфор ва калийнинг ҳаракатчан бирикмаларидан ташқари ўрганнладиган микроэлементларни ўзлаштирилувчи бирикмалар таҳлил қилинади. Пайкал тупроқ унумдорлигининг бир хиллиги аниқланганцдан сўнг, кескин фарқпар йўқлигига ишонч ҳосил қилингач, тажрибани жойлаштириш мумкин.
    Микроэлементларнинг мақбул меьёрлари самарадорлиги урганилганда вариантлар 200-250 м2, такрорланиш 4 карра бўлиши керак. Вариантлар майдони 100—150 м2 гача қисқзртирилганда такрорлангвнлиги 6-8 мартагача етказилади. Янги микроўғитлар тури, меъёрлари урганилганда вариантлар ўлчами 50-100 м2 8 карра такрорланишда булгани маъқул.
    Шу билан бирга ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланиш сурьати, микроэлементларнинг вақг давомида ва тупроқ қатламларн бўйича миграцияси ўрганилаёттан махсус, куп марта тупроқ ва ўсимлик намуналари олиш зарур бўлган тажрибаларда кичик вариантли тажрибалар қўйиш ножоиздир.
    Тажриба вариантлари ва такрорланишлари бир ярусга жойлаштирилса, дала ишларини механизациялаштириш ва пахтани машинада териш имкони ярэтилади. Ишлаб чиқариш тажрибаларини бир ярусда жойлаштириш шарт.
    Микроэлементлар самарадорлиги ўрганилишида улар чигитларни ивитишда ёки уларнинг устига пуркашда, тупроққа солишда ва ғузани улар эритмаси билан пуркашда ишлатилиши мумкин. Чигитларни намлаш (нвитиш) ва микроэлементларни тупроққа кузги шудгордан аввал, экиш олдидан ва амал даврида озиқлантиришларда солиш катта қизиқиш уйғотади.
    Микроэлементларни кузги шудгордан аввал солишда уларнинг меъёрлари ошириЛиши зарур, чунки қишки ёғингарчиликлар билан тупрокдан ювилиб ва тупроққа бирикиб кетиши мумкин. Шу муносабат билан ва ғўзанинг биологик хусусиятлари
    \исобга олиииб, микроэлементлар экиш олдидан ва озиқлантиришларда кенг қўлланилмокда.
    Санозт чиқинднларининг микроэлемент манбалари сифатида самарадорлиги урганилганда уларни кузги шудгордан аввал солган маъқул.
    Микроэлементлар самарадорлиги, уларни солиш меъёри, муддати ва сепиш усуллари урганилганда (чиқиндилар, хелатлар ва б қлар билан махсус тажрибалардан ташқари) қуйидаги техник туэлар ишлатилади: В - Н3ВО3; 2п - 2п304 ■ 7НгО; Си - Си30420; Мп - Мп304 ■ 5Н20; Мо - (МН4Ь Мо04; Со - Со304 ■ 7Н20.
    Микроўғитлар меъери қисобланганда туалар кондентрацияси эмас, балки таъсир этувчи микроэлемент кўрсатилади Тузлар концентрацияси эса чигит ивитилганда ҳисобга олинади.
    Тукли чигитлар экишдан олдин қуйидаги туэпарнинг қайд этилган фоиздаги концентрацияси билан намланади: бур - 0,02-0,05%, марганец - 0,05%, рух - 0,03- 0,04%, мис - 0,02-0,03%, молибден - 0,01-0,005% ва кобапт - 0,01-0,016%. Намлаш давомийлиги 12 соат, чигит ва эритма (сув) нисбати 2:1.
    Ғўзага бериладиган микроэлементлар меъёри сепиш муддати, тупроқ уларнинг ўзлаштирувчи шакли билан таъминланганлигига боғлиқ. Микроэлсментлар меъёрларини ўрганиш учун уларнинг бир-бирқдан кескин фарқланувчи 3-4 та меъёри олиниши зарур. Микроэлсментларнинг мақбул меъёрлари турпи тупроқ - иқзим шароитларида ўргаиилаётганда экнш олдцдан ва оэиқпантиришларда гекгарига: бўр учун 1,0-1,5 кг, рух учун 2-4 кг, мис учун 1—3 кг, марганец учун 4-10 кг. молибден учун 0,5-1,0 кг ва кобалт учун 0,3-0,5 кг/га.
    Микроўғитлар билан ўгказиладиган тажрибаларнинг тўғри қуйилиш шарти - уларни аниқ мсъёрлаш ва вариакт бўйича текис тақсимлашдир. Микроўғитлар асосий угатлар билан бирга тракгорга ўрнатилган культиватор - ўғитлагич ёрдамида сепилиши керак. Бунда ўғитлагични зарур меъёрга созлаш учун ҳисобланган маълумотлардан фойдаланилиши зарур.
    Кичик майдонли тажрибаларда микроўғитларни қўлда сепиш мумкин. Лекин бунда уларни аниқ меъёрлаш ва бир текис тақсимлашга эътибор бериш зарур. Бу турдаги тажрибаларда микроуғитлар тупроқ билан' аралаштириб сепилади. Микроэлементлар экишгача берилганда уларни бир текис тақсимлаш мақсаднда вариант айрим қисмларга бўлиниб, аниқ ҳисобланган ўгатлар сочилади; амал даврида берилганда эса, вариашта ҳисобланган меьёр қдторлар сонига тақсимланиб солинади. Шу боис ҳар бир вариант учун зарур модда тортилиб, қопчаларга солинааи-да, устига иикроэлемент номи, микдори, варианг тартиб рақами ёэиб қўйилади ва улар тажриба тизими асосида қулланилади.
    Микроуғитлар меьёрини тажриба тизимига биноан вариант майдонига ҳисоблашда гектарга мулжаллаиган миқцорга ва техник тузлардаги модда миқдорига асосланилади: бўр кислсггада (Н3ВО3) - 17,5% В; марганец сулфатида (Мп304 • 5Н20) - 22,8% Мп; аммоний молибдатда ((МИОз Мо04) - 49,0% Мо; рух сулфатида (2п304 ■ 7Н20) - 22,0% 2п; мис сулфатида (Си304 ■ 5Н20) - 25,5% Си; кобалт сулфатида (Со304 20) - 21,0% Со.

    Download 2.39 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   57




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling