Dariy tilida ortirma nisbat

Muammoning o’rganilganlik darajasi . Bilamizki dariy tili va uning grammatikasi haqida ma’limotlar va tadqiqotlar yetarlicha emas. Shu sababli ko’p xollarda fors tili grammatikasiga murojat qilamiz. Buning sabalaridan biri dariy tilida tadqiqotlar kam qilinganligi bo’lsa ikkinchisi dariy va fors tillarining o’xshashligidir.Lekin ko’pgina xollarda o’quv qo’llanmalarida va Grammatik kitoblarda fe’l nisbatlariga umumiy yani o’xshashroq tariflar berilgan. Misol uchun X.Alimova, Yu.Xo’jaqulov, G.Qurbonovalarning⁶ dariy tili darsligi bo’lib, bu kitoblar asosan hozirgi adabiy dariy tili va grammatikasi haqida yozilgan. Va shuningdek D.R.Axmedova, X.Alimova, Б.Островский⁷, S.Umarova⁸ lar tomonidan tadqiqotlar olib borilgan va ishlab chiqilgan darit tili grammatikasi kitoblarida fe’l nisbatlari haqida umumiy malumotlar berib o’tilgan.
Tadqiqotning maqsadi. Dariy tilidagi hali o’ganilinmagan va yoritib berilmagan mavzularni yoritsih va uni boshqa tillardan ancha farqlanishini k’rsatib berish , ularni ommada ya’ni xalq orasida qo’llanilishi va hizirgi kunda qo’llanilishini tahlil qilib o’ganiladi. Shu bilan birga ushbu kurs ishimda nazariy manba va materiallar asosida dariy tilida fe’l nisbatlarining struktura jihatidan qanday marfolagik vositalar bilan ifodalanishi va sematik tahlilini amalga oshiramiz. Shuningdek fe’l nisbatlarini ifodalovchi modellarni yaratishni Grammatik asarlarda qayd etilmgan fe’l nisbatlarining struktura tiplarini keltirib o’taman.
Tadqiqotning vazifalari. Ushbu kurs ishimda dariy tilida fe’l nisbatlarini yoritish uchun muhim ahamiyatga ega bo’lgan bir qancha vazifalar:
-dariy tilshunosligidagi fe’l nisbatlari tahlilini amalga oshirish;
-dariy tilidagi fe’l nisbatlari gapda kelgan o’rniga qarab farqlash;
-dariy tilida fe’l isbatlarining strukturaviy formalarini keltirish va ularni tahlil qilish;
-yangi dariy tili asalaridagi fe’l nisbatlarini struktura va Grammatik jihatidan tahlil qilish;
-dariy tilidagi fe’l nisbatlarini o’zbek tilidagi fe’l nisbatlari bilan birgalikda tahlil qilish;
Tadqiqotning predmti. Dariy tilida fe’l nisbatlarining morfologik qoshimchalariva morfologik o’zgarishlaritashkil etish.
Tadqiqot metodi. Kurs ishida morfologik, strukturaviy, tavsifiy, qiyosiy solishtirma metodlaridan foydalanildi.
Kurs ishining tuzulishi va hajmi. Kurs ishi kirish, ikki bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati va manbalar ro’yhati hamda ilovadan iborat.