Darslik. O‘zr oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb- hunar ta’limi markazi. Qayta ishlangan 5-nashri.Ò

Mehnat taklifi muayyan vaqt davomida o‘z ish kuchini ma’lum
narxda sotishga hozir bo‘lgan kishilarning sonidir.
  
S
oat
ba
y 
is
h
 h
aqi
Mehnatini taklif etgan kishilar soni
Mehnat taklifi
700
600
500
400
300
200
100
 100 200 300 400 500 600 700  800 900

---

78
8.6. Ishsizlik
Mehnat  bozorida  ham  talab-taklif  o‘yini  mavjud.  Ular  teng-
lashganda muvozanat hosil bo‘ladi. Bu muvozanat ma’lum ish haqi
miqdori darajasida paydo bo‘ladi. Buni yaqqol tasavvur etish uchun
quyidagi talab-taklif chizmasini hosil etamiz:
Chizmada talab chizig‘i AB taklif chizig‘i DS bilan M  nuqtada
kesishgan. Bu nuqta muvozanat bo‘lib, talab bilan taklif miqdoran
tenglashganini bildiradi. Ish haqi 500 bo‘lganda firmaning 500 kishi
mehnatiga  talabi  qondiriladi,  ish  qidirgan  500  kishi  ishga  joyla-
shadi,  demak,  ish  kuchining  bundan  ortig‘i  kerak  bo‘lmay-
d i .
Mehnat bozoridagi talab va taklif doimo muvozanatda bo‘l-
masligi mumkin. Ish kuchi taklifi unga talabdan oshib ketganda
ishsizlik paydo bo‘ladi, aksincha, talab taklifdan oshib ketganda
ish  kuchi  yetishmay,  uning  taqchilligi  (defitsiti)  kelib  chiqadi.
Ishsizlik  degan  hodisa  aholining  mehnatga  qobiliyatli  qismiga
taalluqli bo‘ladi.
Aholining mehnatga qobiliyatsiz qismi (yosh bolalar, keksalar,
nogironlar) ishlamasligi tabiiy. Shuningdek, mehnatga qobiliyati bo‘la
turib pul topishga zarurat bo‘lmaganidan ishlamay yurish ham ishsizlik
emas, albatta. Xo‘sh, bo‘lmasa ishsizlik nima?