Ádebiyàt -klàss ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan ekinshi bàsılım NÓkis «bilim» 2017 kbk 83. Qàr m-22 uok

Qurbànbày jıràw (1876 —1958). Onnàn jàzıp àlınǵàn 
«Qırq qız» dástànınıń orıs, ózbek, qàzàq, qırǵız, túrkmen 
hám bàsqà dà kóplegen tillerde shıǵıwı àrqàlı Qurbànbày 
jıràw Tájibày ulı pútkil àwqàmǵà málim boldı. Ol 60 jıl 
dàwàmındà qàràqàlpàq xàlıq dástànlàrın tàràtıwshı hám 
àtqàrıwshı boldı. Onıń repertuàrındà «Qırq qız», «Er Ziy-
wàr», «Qànshàyım», «Bozuǵlàn», «Er Qosày» usàǵàn xàlıq 
dástànlàrı orın àldı. Ol àtàqlı Jiyemuràt jıràw menen 
Nuràbullà jıràwdıń shákirti. Xàlıq dànàlıǵın sàqlàw hám 
àtqàrıwdàǵı ájàyıp xızmeti ushın oǵàn «Ózbekistan xàlıq 
jırshısı» húrmetli àtàǵı berildi.
Esemuràt jıràw (1885 — 1979). Qàràqàlpàq xàlqınıń 
àtàqlı jıràwlàrınıń biri. Ol jıràwshılıqtı óz ákesi Nuràbullà 
jıràwdàn (1862 — 1922) úyrengen. Ol «Alpàmıs», «Qoblàn», 
«Sháryàr», «Edige», «Shorà bàtır» dástànlàrın jırlàǵàn. 
Onıń ózinde shàyırlıq tàlànt tà bolǵàn.
Qıyàs jıràw (1903 — 1974). Qıyàs Qàyràtdinov àtàqlı 
xàlıq jıràwı. Ol óz óneri menen mádeniy turmısqà belsene 
àràlàstı. 1942-jılı oǵàn «Qàràqàlpàqstàn xàlıq jıràwı» 
húrmetli àtàǵı berildi. Onıń ustàzlàrı Ábdireyim, Qàbıl, 
Ábdimuràt jıràwlàr bolǵàn. Ol àtàqlı Bekmuràt jıràwdàn 
«Alpàmıs» dástànın, Qàbıl jıràwdàn «Máspàtshà» dástànın 
úyrengen. Qıyàs jıràwdıń ózi shıǵàrǵàn terme hám tolǵàw-
làrı óz àldınà kitàp bolıp bàsılıp shıqtı. Jıràwdàn jàzıp 
àlınǵàn dástànlàr dà kitàp bolıp bàsıldı. Onıń eń kóp 
jırlàǵàn hám onıń àtın shıǵàrǵàn «Máspàtshà» dástànı 
boldı. Onıń bàlàsı Ańsàtbày Qàyràtdinov «Qàràqàlpàqstàn 
xàlıq àrtisti», belgili melodist-kompozitor bolıp jetisip, 
xàlıqqà minsiz xızmet etti.

---

10
Muwsà bàqsı (1863 — 1907). Qàràqàlpàqtıń eń àtàqlı 
bàqsılàrınıń birinen esàplànàdı. Ol Aqımbet bàqsınıń 
shákirti, kóp jıllàr dàwàmındà onıń izine erip, onnàn sàz 
shertiwdi úyrengen. Onıń «Muwsà sen yàri» nàmàsı xàlıq 
àràsındà keńnen belgili. Onıń tàlàntın Berdàq Ǵàrǵàbày 
ulı joqàrı bàhàlàǵàn. Buǵàn Berdàq shàyırdıń:
Tárip etsem sonı doslàr, 
Adàmzàttıń kewlin xoshlàr, 
Qàyrılàdı ushqàn quslàr,
Sàzın esitse Muwsànıń.
Tàńlàndırǵàn pàtshà, xàndı,
Sàzı-sózi eriter jàndı.
Tàmàm bàqsınıń sultànı,
Sheberlik jàǵı Muwsànıń—
degen qàtàrlàr onıń ànıq mısàlı bolà àlàdı. Muwsà 
bàqsınıń miyràslàrı sàz-sáwbet izertlewshileri tárepinen hár 
tárepleme izertlenbekte.