Dengeli ve Düzenli Beslenme

Hayvan deneyleri 
Hayvan deneyleri insan dışındaki canlıların özellikle tıp, genetik, farmakoloji (ilaç 
bilimi) gibi bilimsel araştırmalarda kullanılması şeklinde ifade ediliyor. Kozmetik ve 
temizlik ürünleri gibi alanlarda da hayvanlar kullanılıyor. Ancak bu canlılar deney 
hayvanı değil denekler olarak kabul görüyor ve bu alanda genellikle geliştirilen bir 
ürünün canlıya etkisine bakılıyor. Örneğin kozmetik alanında canlılar zehirlilik, deri 
ve göz tahrişleri, deri alerjilerine yol açma, kalıtsal bozukluğa ve kansere neden olan 
özellikleri bakımından test ediliyor. Kozmetik alanında hayvanlara yapılan bu 
deneyler özellikle Avrupa ve Amerika’da hayvan hakları savunucularının çabası 
sonucunda dikkat çekmiş ve birçok firmanın yapay deri kullanımı gibi alternatif 
yöntemlere yönelmesini sağlamıştı. Avrupa’da mart ayında kozmetik sektöründe 
ürünlerin hayvanlar üzerinde test edilmesi tamamen yasaklandı. Fakat hayvan 
deneylerinin batıda başlı başına büyük bir sektör olduğunu not etmek gerekiyor. 
Örneğin Huntingdon Life Sciences, dünyanın en büyük ticari amaçlı hayvan deneyleri 
yapan kuruluştur. Kuruluş birçok kozmetik firmasına denek hayvan sağlıyor. Büyük 
bir pazar payına sahip bu sektörden kolay kolay vazgeçilmeyeceğini tahmin etmek zor 
değil. Zira Avrupa’da olmasa bile pek çok firma, testleri Çin gibi ülkelere kaydırarak 
bu sektörlerle ilişkilerini sürdürüyor. 
Deney hayvanı olarak kullanılan insan dışındaki hayvanlarda ise genellikle canlılarda 
görülen metabolik bir olayın araştırılması, hastalığa sebep olan mekanizmaların 
incelenmesi, buna yönelik çeşitli tedavi yöntemlerinin ve ilaçların geliştirilmesi, 
evrimsel süreçte canlıları birbirine bağlayan benzerliklerin detaylı bir şekilde ortaya 
çıkarılması, hayvanların sosyal yaşamları içinde çeşitli etkenlere verdikleri tepkilerin 
değerlendirilmesi veya eğitim amaçlı kullanımı şeklinde olmaktadır. 

---

İnsan üzerinde deney yapmak uluslararası yasalara göre yasak. Üzerinde bilimsel 
araştırmalar yapılmasını kabul eden bir insanda ise testler doğrudan yapılamıyor. 
Örneğin geliştirilen bir ilaç incelenecekse öncelikle birçok testle o ilacın etki ve yol 
açtığı zararın bilinmesi ve bunların en optimum seviyeye getirilmesi gerekiyor. 
Gerekliliği uygun görüldükten ve onaylandıktan sonra ancak insana geçilebilir. 
Aynı durum aslında insan dışındaki canlılar için de geçerli. Günümüzde bu alanda 
istatistiki hesaplara göre % 82 oranında fare kullanılsa da böcek ve balıklara kadar 
birçok canlı üzerinde çeşitli araştırmalar yapılıyor. 
Hayvanlar üzerinde yapılacak testler etik kurul izninden geçmek zorunda. Etik 
kurullar canlı hayvan kullanımını gerektirmeyen başka bir yöntem ve ya test stratejisi 
mevcut olmaması halinde hayvanlar üzerinde deneme yapılmasını haklı görmekte, 
yapılacak işlemin en az sayıda hayvan ile ve canlıya en az ağrı ve eziyet ile 
yapılmasını, hayvanlarla çalışacak kişi veya kişilerin bu konuda eğitimli olmasını ve 
gerekli sertifikaya sahip olmasını şart koşmaktadır. 
Buna göre ayrıca sonuçlar diğer araştırmacılarla paylaşılmalı, hayvanlar farklı 
araştırmacılarca aynı deneylere maruz bırakılmamalı. Alternatif metodlar zorlanmalı 
ve en son canlılara başvurulmalı. Peki alternatif yöntemler nelerdir? 
Hayvan deneylerine alternatif olarak in vitro hücre kültürü ve bilgisayar simülasyonu 
gibi teknikler kullanılıyor. Örneğin in vitro hücre kültürü tekniklerinde resimde 
görüldüğü gibi hücreler, tutunup büyüyebileceği bir petri kabına ve gerekli besinleri 
alabilecekleri sıvı bir ortam içerisine konulur. 
Gerekli sıcaklık, hava koşulları sağlanarak hücrelerin büyümesi sağlanır. Hücreler 
kabın dibine yapışır ve taban boyunca yayılarak bir hücre hattı oluşturur 
Bu yöntem genellikle tek bir hücre çeşidi ile yapılır.Bu yöntemle sinir hücresi gibi 
uzama eğiliminde olan hücreler üretilebildiği gibi çeşitli hücre katmanlarından oluşan 
deri, mesane gibi yapılar da oluşturulabiliyor. Oluşturulan bu yapılar örneğin deriye 
etki edecek bir ilacın incelenmesinde kullanılabilir. 

---

Bilgisayar simülasyonu gibi tekniklerde ise önceki deneylerde elde edilen tüm veriler 
bir veri bankası halinde toplanır. Bu verilere göre hastalık modellenerek tedavi 
şekilleri, geliştirilen herhangi bir ürünün nasıl bir etki göstereceği değerlendirilebilir. 
Genel olarak kullanılan bu yöntemlere alternatifler geliştirmek mümkündür. Bu 
yöntemlerle hayvan kullanımının önüne geçilebilir.