Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish oliy va o ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

ishlatyapmiz va shu bois ham terminologik chalkashlik yuzaga kelmoqda. 
Mutaxassis sifatida biz bu xil chalkashlikdan qochishimiz lozim boMadi. 
Shu bois ham biz «she’r tizimi» deganda muayyan oMchov 
tamoyillarga asoslangan vaznlar majmuini tushunamiz. Masalan, 
«aruz tizimi» deyilganda misralarda cho‘ziq va qisqa hijolaming ma’lum 
tartibda takrorlanib kelishiga asoslangan «she’riy sistema» 
tushuniladiki, bu tizim yuzlab konkret vaznlami o‘z ichiga oladi.
Ma’lum boMdiki, «she’r tizimi» she’r tuzilishining asosini, asosiy

---

qonuniyatlarini belgilab beradi. Har bir xalq she’riyatidagi «she’riy 
tizim» o‘sha xalq tilining o'ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqadi. 
Mavjud she’r tizimlarining hammasida asosiy oMchov birligi sifatida 
bo‘g‘in olingan. Bo‘g‘in esa, ma’lumki, turli tillarda turlicha sifat va 
miqdor ko‘rsatkichlariga ega. Shunga ko‘ra, jahon xalqlari she’riyatida 
mavjud she’riy sisternalar bo‘g‘inning miqdori (sillabik she’r tizimi), 
urg‘uli yoki urg‘usizligi (tonik), cho‘ziq yoki qisqaligi (metrik), 
baland yoki past talaffuz qilinishi (melodik) kabi jihatlami o'lchov 
asosi qilib oladi.
Metrik she’r tizimi misralarda cho‘ziq va qisqa hijolaming muayyan 
tartibda (rukn, stopa) takrorlanib kelishiga asoslanadi. Bu she’r tizimi 
unlilari cho‘ziq-qisqaligi jihatidan sezilarli farqlanuvchi tillarga ko‘proq 
xosdir. Masalan, qadimgi yunon va rim she’riyati metrik sistemaga 
asoslangan. Shu bois ham metrik sistema qadimdayoq tugal sistema 
sifatida shakllanib, o‘shandayoq uning nazariy asoslari, qat’iy qoidalari 
ishlab chiqilgan. Antik adabiyotdagi metrik sistemada qisqa hijo ( v ) 
mora deb nomlanib, u eng kichik oichov birligi sanalgan. Cho‘ziq