rivojlanish vaqti ham chegaralangan, shu bois ham syujet voqealari
sabab-natija munosabatlari asosida konsentratsiyalanadi. Voqealar
orasidagi sabab-natija munosabati esa ularning makon va zamon
jihatlardan-da yaqin bo'lishini taqozo qiladi. Dramaturg asami yaratish
jarayonidayoq uning syujet voqealari ijro vaqtiga sig'ishi masalasida
qayg'urishi darkordir. Shunga ko'ra, dramatik asarda syujet
voqealarining keskin konfliktlar asosida shiddat bilan rivojlanishi
zaruratga aylanadi. Bundan tashqari, dramatik asardagi syujet voqealari
yuz beradigan makon ham cheklangan, ya’ni voqealar sahnada shartli
qayta yaratish mumkin bo'lgan (ya’ni sahna ustalari, rassom
tomonidan o'sha joy illyuziyasini hosil qila oladigan dekoratsiyalami
ishlashi mumkin bo'lgan) makonda kechadi. Buning ustiga, harakat
makoniy o'zgarishlar jihatidan ham cheklangan, ya’ni dramatik asar
voqealari ko'pi bilan to'rt-besh joydagina kechishi mumkin. Masalan,
«Nurxon» dramasidagi voqealar asosan ikki joyda: hojining hovlisi
va Nurxonning Samarqanddagi kvartirasida kechadi; «Yorqinoy»
dramasidagi voqealar esa besh joyda: 0 ‘lmas botiming qo‘rg‘on
boqchasi, boshqa bir boqcha, Nishobsoy begining boqchasi, shu
bekning haram uylaridan biri, Po'latning qarorgohi va xon saroyida
kechadi. Odatda, bir parda davomida sodir bo'luvchi voqealarning
bitta joyda kechishini, syujet voqealari ayni shu joylar bilan bog‘liq
holdagina rivojlanishini e’tiborga olsak, bu narsa dramatik asarning
syujet qurilishini belgilaydigan asosiy omil bo'lib qolishi anglashiladi.
Dramaturgda asarda jonlantirmoqchi bo‘lgan hayot materialining
barcha unsurlarini ham sahnada qayta yaratish imkoniyati mavjud
Do'stlaringiz bilan baham: |
