Dilmurod Quronov adabiyot nazariyasi asoslari

Tayanch tushunchalar:
inson faoliyati, amaliy faoliyat, ruhiy faoliyat, badiiy adabiyot­
ning predmeti, bilish ehtiyoji, o‘zni ifodalash ehtiyoji, ijtimoiy ong, 
ijtimoiy ong shakllari, adabiyot ijtimoiy ong shakli sifatida, adabi­
yotning ijtimoiy tabiati, «yalang‘och ijtimoiylashuv», «sof san’at», 
badiiy adabiyotning polifunksionalligi, bilish (evristik) funksiyasi, 
badiiy-konseptual funksiya, kommunikativ funksiya, tarbiyaviy 
(didaktik) funksiya, kompensatorlik funksiyasi, badiiy bashorat, 
estetik funksiya, gedonistik funksiya, suggestiv funksiya.
58

---

Savol va topshiriqlar:
1. Adabiyotni «sof san’at» deb tushunishga moyillikning kucha- 
yishi sabablari nimada? Buni misollar yordamida tushuntirib 
bera olasizmi? «Yalang'och ijtimoiylik»» va badiiy adabiyot­
ning tabiati bilan bog'liq ijtimoiylik orasidagi farq nimada?
2. Badiiy adabiyotning tabiatan ijtimoiy bo'lmasligi mumkin 
emasligini qanday izohlaysiz? Agar o'zgacha fikrda bo'lsan- 
giz, buni asoslab bering.
3. Badiiy adabiyotda ijtimoiylik va shaxsiylikning uyg‘un namo­
yon bo'lishini konkret asar misolida tushuntirib bering. Siz 
misolga oigan asarda ijtimoiy dard shaxsiylashganmi? Buni 
izohlashga harakat qiling.
4. Cho'lponning «Adabiyot nadir?» maqolasini o'qib chiqing. 
Yosh shoir badiiy adabiyotning qaysi jihatlariga ko'proq e’tibor 
bermoqda? Buning sababi nimada deb bilasiz?
5. Amaliy va ruhiy faoliyatlarning farqli tomoni nimada? Nima 
uchun badiiy adabiyotni insonning ruhiy faoliyati mahsuli deb 
hiseblaymiz?
6. «Ijtimoiy ong» nima? Nima uchun badiiy adabiyotni ijtimoiy 
ongga mansub deb bilamiz? Buni o'zingiz bilgan asarlar mi­
solida tushuntirib bering.
7. Badiiy adabiyotning jamiyat hayotidagi o‘mi, uning vazifalari 
nimalardan iborat? Badiiy adabiyotning ijtimoiy funksiyalarini 
misollar yordamida tushuntiring.
59

---