Dinlari tarixi
Download 1.6 Mb. Pdf ko'rish
|
Dunyo dinlari tarixi 11 sinf
|
Leonardo
Da Vinchi 24 ga oshirayotgan olimlar cherkov hukm ronligiga xatar tug‘dirishi mumkin, degan xulosaga kelindi. Ular jodu- garlikda ayblandilar hamda ommaviy tazyiqqa uchradi- lar. G‘arbdagi mazkur ijtimoiy holatni O‘rta asrlar Mova- rounnahri, ayniqsa, temuriylar davri bilan qiyoslasak, shunday holatni kuzatamizki, islom dini ulamolari bu davrda yashab, ijod qilgan buyuk allomalarimiz faoliya- tini din ahkomlariga zid, deb qoralamaganlar. Sobiq totalitar tuzum davrida milliy-madaniy mero- simizni ilm-fanning kushandasi qilib ko‘rsatishga astoy- dil kirishildi. Masalan, o‘tgan asrning 70-yillarida surat- ga olingan filmda Mirzo Ulug‘bekning o‘limida Xo‘ja Ahror Valiy aybdor qilib ko‘rsatilgan. Go‘yoki, Xo‘ja Ahror Valiy shahzoda Abdulatifni «otang kufr ishlarni olib boryapti va bu bilan shakkoklik qilyapti», «kofirni o‘ldirish tufayli esa islomda katta ajr-savobga erishila- Galileo Galiley inkvizitsiya sudi oldida Cherkov tomonidan J. Bruno kitoblarining yoqilishi Qaysi biringizda jahl-u g‘azab qo‘zisa, darhol u sukut saqlashga o‘tsin! *** Kimki g‘ayridinni (nohaq) haqorat qilsa, qiyomat kuni olov qamchi bilan uriladi. Hadis 25 di» degan fatvoni bergandek epizodlar mavjud. Tarixiy haqiqatga ko‘ra Xo‘ja Ahror Valiy Mirzo Ulug‘bek qatl qilinganda umuman Samarqandda bo‘lmagan. Aksin- cha, u kishi temuriyzodalar o‘rtasidagi toj-taxt uchun kechayotgan urushlarning oldini olishga astoydil hara- kat qilgan. XX asrda sobiq Ittifoq hududida boshqa dinlar qatori islom diniga oid bilimlarning ham tanazzulga uchrashi jaholatning kuchayishiga sabab bo‘ldi. Ateizm g‘oyasi ustuvorlik qilishga harakat qildi. Natijada, islom dini ta’limotiga yot bo‘lgan unsurlar ijtimoiy hayotga kirib kela boshladi. Lekin, islom dini ta’limotida ustoz-sho- gird an’anasi shakllangan bo‘lib, diniy bilimlar ustoz- Dunyodagi zo‘ravon va tajovuzkor kuchlar qaysi bir xalq yoki mamlakatni o‘ziga tobe qilib, bo‘ysundirmoq chi, uning boyliklari- ni egallamoqchi bo‘lsa, avvalambor, uni qurolsizlantirishga, ya’ni eng buyuk boyligi bo‘lmish milliy qadriyatlari, tarixi va ma’naviyatidan judo qilishga urinadi. O‘n barobar boyib ket- sang-da, hayot tarzingni o‘zgartirma. Lev Tolstoy 26 dan-shogirdlarga o‘tib kelgan. Shu yo‘l bi- lan diniy qad riyatlar bugungi kunga qadar saqlanib qoldi. Yuqoridagi tarixiy ma’lumotlarga ko‘ra, din va jamiyat o‘zaro chambarchas bog‘liq- dir. Dinni to‘g‘ri talqin qilish tinchlikni saq lash, bag‘rikenglik muhitini shakllanti- rish, ilm-fanning taraqqiy etishiga xizmat qiladi. Undan g‘arazli maqsadlarda foydala- nish esa ijtimoiy hayotning izdan chiqishi- ga, jamiyatda notinchlik yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi. Download 1.6 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|