Dinlari tarixi

Moturidiy
Bilimsiz kishi-
larning ko‘ngli 
xurofotga 
moyil bo‘ladi.
Abu Rayhon 
Beruniy

---

137
1. O‘zbekiston hududidagi eng yirik ilm markazlari qaysilar?
2. Sovet Ittifoqi davrida yurtimizda qanday diniy ta’lim muassasalari 
faoliyat yuritgan?
3. Mustaqillik yillarida diniy ta’lim sohasida qanday islohotlar amalga 
oshirildi?
4. Yurtimizda qanday noislomiy diniy ta’lim muassasalari mavjud?
MUSTAHKAMLASH UCHUN 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
TARIXGA NAZAR 
Amir Shohmurod barcha tashlab qo‘yilgan vaqf mulklari («diniy 
fond lar»), ulardan tushadigan soliq va boshqa majburiy to‘lov lar hiso-
bidan barcha eski madrasa, masjid, honaqoh, maktab, mozorlarni qay-
ta tikladi hamda yangi madrasa va masjidlar qurilishida shaxsan o‘zi 
bosh-qosh bo‘ldi. Madrasa mudarrislari, muftiylar, imomlar, qozilar va 
bosh qa diniy mansablarga tayinlashda ularning shariat huquqiy norma-
lariga amal qilish darajasini, ularning huquqiy bilimlarini va huquqiy 
savod 
xonligiga qarab lavozimga tayinlar edi. O‘z sohasida ko‘p yil 
ishlagan, shariat huquqi normalarini o‘sha davr talabi darajasida bil-
magan qozilar, imomlar, muftiylar hamda madrasa mudarrislari Amir 
Shohmurodning farmoni bilan o‘z lavozimidan ozod etildi. U shariat 
huquqi normalarini chuqur o‘zlashtirgan madrasa talabalariga soliqlar 
hisobidan qo‘shimcha talabalik haqlari berish bilan madrasa talabalari-
ni qo‘llab-quvvatlar edi. U nafaqat o‘zining islom huquqi normalarini 
keng ta’lim jarayonida isloh ettirdi, balki butun Buxoro amirligining 
barcha viloyatlarida islom huquqi normalarini bilishni amalda talab etdi 
va buning uchun ulkan imtiyozlar va sovg‘alarni va’da qildi. Tarixnavis 
olim Xumuliyning ta’kidlashicha, amir Shohmurod «olimlar va viloyat 
beklaridan amirlikning barcha hududlaridagi masjid va madrasalarda 
aholiga haqiqiy islom huquqi normalariga asoslangan odat va majbu-
riyatlarni tushuntirishni hamda ularning shar’iy-huquqiy bilimlari dara-
jasini yanada oshirishni talab qilgan».

---

138