Dinlari tarixi

Abdulla 
Qahhor

---

115
Afrika qit’asida missionerlik
Masalan, Afrika va Osiyo mintaqasidagi qator 
mamlakatlarda missionerlik va prozelitizm tub aholi-
ning diniy tarkibidagi muvozanatni buzishi oqibatida 
turli din vakillari orasida doimiy mojarolarning kelib 
chiqishiga sabab bo‘lmoqda. 
Jumladan, Afrikaning shimoli-sharqiy qismida joy-
lashgan Sudan Respublikasining asosiy neft zaxiralari 
joylashgan janubiy hududlari o‘tgan asr davomida kato-
lik va protestant missionerlari tomonidan faol xristian-
lashtirilgan edi. 
2011-yili Afrikadagi eng yirik davlat hisoblangan 
Sudan Respublikasi ikkiga – musulmonlar ko‘pchilikni 
tashkil etuvchi Sudan va aholisining asosiy qismi xris-
tianlardan iborat Janubiy Sudan Respublikasiga bo‘li-
nib ketdi. Indoneziyaning xristianlashtirilgan shimoliy 
hududlari – Sumatra, Sulavesi va Molukko hududlarida 
Inson o‘zi-
ga-o‘zi bo‘ysu-
nishni va o‘z 
qarorlariga itoat 
qilish ni o‘rgan-
mog‘i lozim.
Sitseron
Sitseron «Inson o‘ziga-o‘zi bo‘ysunishni o‘rganmog‘i» deganida 
nimani tushun dingiz? «O‘z qarorlariga itoat qilishni o‘rganmog‘i» de-
gandachi? Fikringizni «Fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaho-
latga qarshi ma’rifat» tamoyili bilan bo‘g‘lab tushuntiring.
IJODIY FAOLIYAT

---

116
Olgan bilimlaringiz asosida quyidagi rasmlarni izohlang.
IJODIY FAOLIYAT

---

117
muttasil ravishda musulmonlar va xristian prozelitlari 
o‘rtasida diniy nizolar asosida to‘qnashuvlar, qotilliklar, 
terrorchilik harakatlari ro‘y berib turadi.
2017-yilda musulmon aholisining soni bo‘yicha bi-
rinchi o‘rinda turadigan Indoneziyada 27324 nafar xris-
tian missionerlari faoliyat yuritgan. Ayrim yangi paydo 
bo‘lgan diniy jamoalarda izdoshlarning ongini nazorat 
qilish, xo‘rlash va hatto o‘z-o‘zini o‘ldirishga majbur-
lash holatlari kuzatilmoqda. 
Markaziy Osiyo mintaqasi uchun noan’anaviy 
bo‘lgan yangi diniy jamoalarning safi asosan islom di-
niga e’tiqod qilgan tub aholi va avval pravoslav dinida 
bo‘lgan xristianlar hisobiga kengaymoqda. Dunyodagi 
barcha davlatlarda ham missionerlik qonunan man etil-
magan bo‘lib, ularda missionerlar yangi diniy jamoalar-
ning g‘oyalarini ochiq targ‘ib qilish imkoniyatiga ega. 
Targ‘ibot-tashviqot ishlari maxsus tele- va radiodastur-
lar, internet tarmog‘i, e’lon va reklamalar orqali olib bo-
rilmoqda.
O‘zbekistonda (2017-y.) ayrim diniy konfessiyalar-
ning vakillari, shu jumladan, norasmiy jamoa a’zola-
ri tomonidan diniy adabiyotlarni respublika hududiga 
olib kirish, aholi ichida o‘zlarining diniy ekspertizadan 
o‘tkazilmagan buklet, jurnal, elektron disklarini tarqa-
tish kabi qonunbuzarliklarga yo‘l qo‘yilmoqda.
Dinini (e’tiqodini) o‘zgartirayotgan shaxslar (pro-
zelit)larning aksariyati ushbu din aqidalarini chuqur 
tushunib qabul qilmay, balki missioner tomonidan 
qo‘llanilgan ta’sir ostida e’tiqodini o‘zgartirmoqdalar. 
Missionerlar o‘z faoliyatlarini quyidagi usullar orqali 
olib boradilar:
Bizning nafsi-
miz shunchalik 
kuchliki, uni 
ham ichkaridan, 
ham tashqaridan 
qat’iy qoidalar-
ga solgan taq-
dirdagina tiyish 
mumkin.