1.1.
Dinning jamiyatdagi o’rni va uning ijtimoiy vazifalari. Dinlar tasnifi.
Dinshunoslikda dinga «dinning o‘zi nima?», «uning mohiyati nimadan iborat?» degan
savol nuqtai nazaridan yondashishdan tashqari din «qay tarzda faoliyat olib boradi?» degan savol
nuqtai nazaridan ham yondashuv mavjud. Bu masala bilan ko‘proq din sotsiologiyasi
shug‘ullanadi.
Sotsiologik nuqtai nazardan qaralganda din jamiyat uchun zaruriy narsa, ijtimoiy hayotning
ajralmas qismidir. U ijtimoiy munosabatlarni yuzaga keltiruvchi va amalga oshiruvchi omil sifatida
namoyon bo‘ladi. Bu degani dinni jamiyatdagi bajaradigan vazifalariga ko‘ra o‘rganish mumkin
demakdir.
Dinning vazifalari deganda uning alohida shaxsga va jamiyatga ta’sir qilish yo‘li va tabiati
nazarda tutiladi. Bunda har bir din unga e’tiqod qiluvchi muayyan bir shaxsga u yoki bu jamoaga
va umuman jamiyatga nima beradi? Insonlar hayotiga qanday ta’sir ko‘rsatadi? SHunga o‘xshash
masalalar o‘rganiladi.
Dinning ijtimoiy vazifalari haqidagi ta’limotni dinshunoslikda funksionalizm rivojlantiradi.
Funksi-onalizm jamiyatga ijtimoiy tizim sifatida qaraydi: unda jamiyatdagi har bir element
muayyan funksiyani bajaradi. Dinning jamiyatda bajaradigan ijtimoiy, ma’naviy, ruhiy vazifalari
quyidagilardan iboratdir:
Birinchidan, har qanday din o‘z e’tiqod qiluvchilari uchun to‘ldiruvchilik, tasalli
beruvchilik - kompensatorlik vazi-fasini bajaradi. Masalan, insonda doimiy ehtiyoj hosil
bo‘lishi hodisasini olaylik. Inson o‘z hayoti, turmush tarzi, tabiat va jamiyat bilan bo‘lgan
munosabatlari jarayonida hayotiy maqsadlariga erishishi ilojsiz bo‘lib ko‘ringanida, unda
qandaydir ma’naviy-ruhiy ehtiyojga zaruriyat sezgan. Ana shunday ehtiyoj diniy ehtiyoj edi. Din
bu o‘rinda ma’naviy-ruhiy ehtiyojni qondiruvchi, tasalli beruvchilik vazifasini bajargan va hali
ham bajarmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
