Donni saqlash va qayta ishlash

3-chi. Donning namligini aniqlash.
Donning namligi olingan tortim og’irligiga nisbatan suv miqdorining foizda ifodalangan og’irligidir. Dondagi suv miqdori don asosiy sifat kursatkichi bulib donni saqlashda uning barkarorligini ta’minlovchi omildir. Donda 15,5-16% dan yuqori bulgan namlik donni qayta ishlashda qiyinchilik tugdiradi. Bunday don yomon maydalanadi va tegirmon quvvatini pasayishiga olib keladi. Don namligini aniqlash usullarini ikki gruppaga ya’ni tug’ridan – tug’ri va oralik usullarga bulish mumkin. Birinchi guruxga kiradigan usullar yordamida don tarkibidagi namlik, uni maxsus asbobda haydab yig’ilgan suv hajmini aniqlash bilan bajariladi. Namlikni aniqlashda oraliq usullar yordamida aniqlash keng qullaniladi. Masalan: maydalangan yoki butun xoldagi donni quritish yuli bilan aniqlanadi. Donni quritish usulida namligini aniqlashda elektrik quritish shkaflari(SESh-1, SESh-2, SESh-3) qo’llaniladi. Don namligini aniqlashning standart usulida termoregulyator bilan jixozlangan quritish shkafida 130^o 40minut maydalangan don quritiladi. Agar donda 18%dan yuqori namlik bo’lsa uni ma’lum darajada quritiladi.
Ishni bajarish ,don maydalag’ich tegirmonidan olingan urtacha 100g. namunadan 30g. ajratilib maydalanadi. Maydalangan don biron-bir idishga joylab qopkog’i maxkam yopiladi,shu idishdagi don maydasidan byuksga 5g. dan ikkita tortim olinadi.Byukslar avval 105^oS da quritish shkafida quritilgan va eksikatorda sovutilgan bulishi kerak.
Byuksdagi tortim sovugandan keyin 0,01g. aniqlikda tortilib quritilganda keyin yuqotilgan namlik topiladi.
Namlik quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
(A – a) 100
X q ---------------
A
X-don namligi G’%G’ A – quritishgacha bulgan (g)tortim og’irligi
a – quritishdan keyingi tortim og’irligi (g)

Donda namlikni aniqlashning asosiy usuli O’zbekiston Davlat standarti 3040-55talabiga muofik maydalangan donni SESh-1 yoki SESh-3m. quritish shkafida 130^oS da 40minut quritishdan iboratdir. Quritish shkafi,byukslar,don tortimi.

Nazorat savollari:

Dondagi namlikni axamiyati nimadan iborat?

Dondagi namlikni qanday usullar yordamida aniqlash mumkin?
Don namligini aniqlashning standart usuli?