Education, upbringing and application of innovative technologies in the field of physical education and sport: problems and solutions

Sport formasi fazalari

Umuman olganda sport formasining shakllanishi borasidagi ma’lumotlar ilmiy mulohazalarni umumlashtirish natijasida u to‘g‘risidagi yaxlit tasavvurni hosil qilish mumkin. Bu o‘rinda bugungacha yaratilgan ilmiy adabiyotlar, maqolalar va boshqa muhim nashrlar katta ahamiyat kasb etadi.

Bular ko‘p turli hollarning barchasini qamrab ololmaydigan faqat asosiy, ancha keng tarqalgan variantlar, xolos. Bundan tashqari, sportning ayrim turlari (masalan, og‘ir atletika) uchun oraligd 3oydan ortiq pasayishga ega bodgan “qo‘sh cho‘qqilik” dinamika xosdir. Sport natijalari dinamikasining bunday tipini ikkita yarim yillikka moslashtirilgan ikkita “bir cho‘qqilik” egri chiziq, deb hisoblash yoki “qo‘shaloq” mashq sikli deb hisoblash mumkin bodib, bu haqida keng fikr yuritish mumkin.
Sport formasining umumiy shakllanishi asosan davrlarning xususiyatlaridan kelib chiqib yuzaga keladi. Tayyorgarlik davri o‘z navbatida formaga kirish fazasini ta’minlab bersa, musoba davri esa formani saqlash va uni namoyish qilish bilan tavsiflanadi. O‘z navbatida odish davri esa formani vaqtincha yo‘qotish fazasiga mos keladi.
Sport formasi shakllanishining umumiy qonuniyati
Ляльку nuKnbiqi

	• Cho'qqi	J;
	1 ^ Sport formasi
	1 Trea|rovka darajasi	•KvJ
Tay\ oro;irllk	Musobaqa	; O tish

Endi musobaqa oldi tayyorgarligi bosqichida mashg’ulotlar mezo va mikrotsikllari xususida fikr bildirish kerak. Asosan tayyorgarlikning haftalik mikrotsikllari qodlaniladi va ular ham o‘z navbatida turli mazmunga ega bodadi. Haftalik rajalashtirishda ikki cho‘qqili va uch cho‘qqili todqinlar ham qodlaniladi. Ular hafta davomida eng maksimal yuklamalar va ularning xarakterini belgilaydi.

Haftalik mikrotsikllar davomida yuklamalar bir necha bor yuqori nuqtaga kodarilishi kuzatiladi. Zamonaviy dzyudoda bu yuqorilash ikki va uch marta ham sodir bodishi mumkin. Bu birinchidan dzyudochining mashqqa moslashishini, dam olish va yuklamalar o‘rtasi dagi o‘zaro oqilona munosabatning yuzaga kelishini ta’minlaydi. Dzyudochi organizmining biologik qonuniyatlar asosida faoliyat kodsatishi sodir bodadi. Shu bilan birga maksimal yuklamalarning organizmga samarali ta’siri ham kuzatiladi. Bunday rejalashtirishda yuklamalar o‘sishi oadatda “cho‘qqi” deb nomlanadi va yuklamaning eng maksimal darajasiga aytiladi.