Egamberdiyeva Salima Rayimovna moliyaviy va boshqaruv hisobi

Schyotlarning ochilishi deganda ularning bosh qoldig‘ini mos 
ravishda debet va kreditda ko‘rsatish tushuniladi. 
Schyotlarga yozish deganda yuz bergan operatsiya summasini 
ularning debet va kredit tomonlarida aks ettirish tushuniladi. 
Schyotlarning yopilishi deganda ularning debet va kredit oborotlari 
summalarini hisoblash va oxirgi qoldiq summalarini topish tushuniladi. 
Sintetik schyotlar – bu ma’lumotlarni faqat pul ifodasida qayd etib va 
jamlab beruvchi schyotlar. Ular asosida yuritiladigan hisob sintetik hisob 
deb ataladi. 21- son BHMSda ko‘rsatilgan barcha schyotlar sintetik 
schyotlar hisoblanadi. Demak, davlat tomonidan faqat sintetik schyotlar 
reglamentlashtiriladi. 
Sintetik schyotlar deb, mablag‘lar va xo‘jalik jarayonlarining umum- 
lashgan hisobi pul ko‘rsatkichlarida yuritiladigan schyotlarga aytiladi. 
Masalan, “Tayyor mahsulot” schyotida korxonada ishlab chiqariladigan 

---

560 
tayyor mahsulot hamma turlarining harakati hisobga olinadi. Yoki “Mol 
yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar” schyotida barcha 
mol yetkazib beruvchilar bilan hisob-kitob hisobi yuritiladi. 
Sintetik schyotlar yordamida amalga oshiriladigan hisob sintetik hisob 
deb ataladi. Lekin mablag‘larning holati va harakatini har tomonlama 
nazorat qilish imkoniyati bo‘lsin uchun sintetik hisob ma’lumotlarigina 
yetarli emas. 
Analitik schyotlar deb, sintetik schyotlardagi ma’lumotlarni tafsilot- 
lab, aniqlashtirib ko‘rsatuvchi schyotlarga aytiladi. Analitik schyotlar – bu 
ma’lumotlarni turli batafsilliklarda va turli o‘lchov birliklarida qayd etib 
va jamlab beruvchi schyotlar. Ular yordamida amalga oshiriladigan hisob 
analitik hisob deb ataladi. Analitik schyotlar korxonalar tomonidan 
mustaqil ravishda ochiladi va yuritiladi.