Ekskursiya va ekskursiya xizmatlari tushunchalarining mohiyati va ahamiyati mundarija: kirish

Ekskursiya muvaffakiyatini taʼminlash mezonlari
Sport sayoxatlari, ekskursiyalar… Yulga otlangan, baydarkaga utirgan, changiga turganlar uchun bular kanchalik foyda, taassurot va roxat keltiradi! Birok xamma sayoxatlar xam kuvonch keltirmaydi. Xar doim xam kuyilgan maksadlarga erishib bulmaydi. Xafagarchilik va maksadning barbod bulishi xam mumkin. Xatto “eng yaxshi dam olish” falokatga aylanishi mumkin. Turistik sayoxatning muvaffakiyati nimaga boglik? Shak – shubxasiz, kupgina kupgina turli sabablarga boglik. Bu eng avvalo kizikarli, guruxning kuchiga va tajribasiga moyil turli tuzilgan marshrutdir. Bu, albatta, xar bir ishtirokchining yetarli jismoniy, texnik tayyorgarligi, raxbar uchun esa – taktik tayyorgarlik demakdir. Bu guruxni barcha zarur narsalar – ozik-ovkat, dori-darmonlar, asMavzu-uskunalar bilan taʼminlash. Bu, suzsiz, marshrutda xavfsizlik koidalariga kattik rioya kilish xamdir. Kaysidir darajada kulay ob-xavo xam demakdir.
Sayoxatning muvaffakiyati bir kator shart-sharoitlar majmuasi bilan ifodalanadi. Birok “muvaffakiyat”, “omad” kabi tushunchalar insonning sodir bulayotgan vokealarga subyektiv munosabatini bildiradi. Kimgadir biror narsa muvaffakiyatli bulib kurinsa ikkinchisi uchun bu axamiyatsiz, uchinchisi uchun esa butunlay omadsiz bulib kurinadi. Xammasi inson nimani kutishi, bulgusi vokealarni kanday kilib kuz oldiga keltirishiga boglikdir. Shubxasiz, xar bir kishining narsalarga uz fikri, karashi buladi va xar kim ularni baxolaganda shaxsiy ulchami bilan yondashadi, kaysidir-ki boshkaning ulchami bilan mos tushmasligi mumkin.
Demak, sayoxat muvaffakiyatli chikishi uchun, u, xammadan avval umidni oklashi, xamma ishtirokchilarning talablarini koniktirishi kerak. Bu xam xali yetarli emas.
Sayoxatga otlanayotgan xar bir kishi umid bilan bir katorda vokealarning salbiy rivojlanishidan xavotirlanadi. Agarda ulardan birortasi tasdiklansa, bu muvaffakiyatni pasaytiradi yoki bira-tula yukka chikaradi. Bundan tashkari, vokelik umid va xavf xatardan boshka kuzda tutilmagan narsalarni keltirishi mumkin. Kutilmagan xodisalar kuvonchli yoki kungilsizligiga karab, ular narxni sezilarli darajada u yoki bu tomonga suradilar.
Shunday kilib, sayoxat muvaffakiyatining shartlarini ikki umumlashtirilgan talablarga keltirish mumkin:
1) Sayoxat ishtirokchisining ijobiy umidining maʼlum darajasidan past bulmasligi kerak.
2) Unda ishtirokchilarning xavf-xatarlari yuzaga chikmasligi va jiddiy kungilsiz xodisalar bulmasligi kerak.
Salbiy plandagi tasodiflar, kungilsiz vokealar, yul-yulakay xafga olib keladi: vaziyatning tasodifga aylanishi mumkinligidan xabardor bulgan odam ularning nimadan iborat bulishini anik bilmasa xam undan chuchiydi.
Demak, gruppa aʼzolarining kutgan ishonch va xavf sayoxatning muvvafakiyatini ulchovchi asosiy vositadir. Birok bu bilan kutilgan narsalar tula-tukis bulmaydi. Ular maʼlum bir mikdorda ayrim gruppa aʼzolarining xulki va bir-biriga bulgan munosabatini aniklaydi, kaysidir sayoxat kanday utishi va nima bilan tugashi uz-uzidan muxim axamiyatga ega. Shunday kilib, kutishlar sayoxat muvaffakiyatini baxolashda va yuzaga kelishida ikki yoklama rol uynaydi.