Elektr energetikasi

Bitta iste’molchili liniyadagi kuchlanish isrofi


Z=R+jX – parametrli liniyani ko’rib chiqamiz
Bu erda: U₁– liniya boshidagi kuchlanish;
U₂– liniya oxiridagi kuchlanish;
S₂– iste’molchining to’la quvvati.
To’la quvvat berilgan bo’lishi mumkin.
S²=P²+jQ²
bu erda: P=3UIcos – aktiv quvvat.
Q= 3UIsin –reativ quvvat.
1. Bu formuladigi U va I – chiziqli kattaliklar;
2. Agar yuk S=P+jQ bo’lsa, u holda «+» ishora reaktiv qismining induktiv xarakterga ega ekanligini bildiradi;
3. Agar yuk S=P+jQ bo’lsa, u holda «–» ishra reativ qismining sig’im xarakterda ekanini bildiradi;
Liniya boshidagi U₁ – kuchlanish, liniya oxiridagi U₂– kuchlanish summasidek bo’lib chiqadi va bularga liniyalardagi kuchlanish isrofi qo’shiladi.
U₁= U₂= IZ
To’la quvvatni kompleks shaklda ko’rib chiqamiz:
S₂=P₂+jQ₂ yoki S₂= U₂ .
Bu erda = S₂ / U₂ = (P₂+jQ₂)/ U₂
va I=(P₂–jQ₂)/ U₂
Faraz qilaylik (1) da:
U₁= U₂+3IZ= U₂+(3(P₂–jQ₂)(R+jx))/ 3U₂=
=U₂ +(PR+QX)/ U₂+j(PX–QR)/ U₂/
U₁= U₂+
yoki U1= U2+U’+jU.
bu erda, U1=U2+U+U, bu esa U=U’=(PR+QX)/ U – kuchlanish og’ishning bo’ylama tashkil etuvchisi:
U=U’’=(PR–QX)/U– kuchlanish og’ishning ko’ndalang tashkil etuvchisi;
Bu nomlar vektor diagrammadan kelib chiqadi. Vektor diagrammani qurish quyidagicha amalga oshiriladi:
1. U–ni gorizontal o’q bo’yicha qo’yamiz;
2. I– ni  burchak bo’yicha U ga qo’yib, I_a ni Ia va I_r ga bo’lamiz;
3. I_a –toki U₂ – ga mos kelib, aktiv isroflarni hosilqiladi I_aR, U₂– faza bilan mos keluvchi;
4. Perpendikulyar holda I_aX isrofni chizamiz, I_a va X hosil qilgan;
5. Tok hosil qilgan (avs), burchakni hosil qilamiz;
6. I_p bilan parallel ravishda I_aR–ni hosil qilamiz;
7. Xuddi shunga perpendikulyar ravishda I_aX – ni chizamiz;
8. I_r – toki hosil qilgan (sde), uchburchakka ega bo’lamiz;
9. (e) – nuqtani (0) nuqta bilan birlashtirib, U_!–vektorni hosil qilamiz.
Bilamizki, U₁= U₂+ IZ bo’ladi, shundan kelib chiqib (as)= IZ – kesim geometrik farqni olib, ya’ni V.D. boshidagi kuchlanish vektorlarini olib, bu esa (U₁– U₂) –kuchlanish isrofi deb ataladi.
Vetor diagrammada bu kesim (a) qismi; Isboti,
=  U’– kuchlanish tushuvchining bo’ylama tashkil etuvchisi;
=U’’ kuchlanish tushuvining ko’ndalangtashkil etuvchisi;
=
=
Ip=Q/U, xuddi shunday Ia=P/U.
Natijalarni taqqoslaganimizda nima uchun amaliyotda ko’ndalang tashkil etuvchilarini (U”) hisobga olmay U=U’ – ni olinishni tushunib olamiz. Agar vektor diagrammani masshtabda qurilsa, kuchlanish tushuvchining bo’ylama tashkil etuvchisi ( ) va ( ) ga teng bo’lgan kuchlanish isrofi ( ) orasidagi farq shunchalik kichik bo’lsada, uni hisobida ishlatiladi.
Bunday holatda kuchlanish isrofini bo’ylama tashkil etuvchi uchun quyidagi formula orqali
U=( )/U.
Loyiha ishlarida YUK uchun 35-110 kV li liniyalarda kuchlanish isrofini U” ni hisobga olmasdan aniqlansa bo’ladi. Quyidagi holatlarda:
YUK– 35 kV uchun har qanday uzunlik va quvvatlardagi;
YUK –110 kV uzunligi 100 km va quvvati 25 MVt – dan oimaganlari uchun;
YUK– 220 kV uzunligi 200 km va quvvati 80 MVt dan oshmaganlari uchun;
SHu holatda hisoblardagi xatolik 0,25% – dan oshmagan holatda bo’ladi.
Vektor diagrammadan ko’rinib turibdiki, U1 – tashkil etuvchi U2 – ga nisbatan  burchakka siljigan, u burchak quyidagicha aniqlanadi:
tg =(cx)/(ox)= U” /(U2+U’).
Agar ko’ndalang tashkil etuvchini hisobga olsak, unda =0 va kuchlanish isrofi kuchlanish g’ishiga teng deb hisoblasa bo’ladi.