Электр хавфсизлиги

Qon oqishini jgut bilan siqib yoki burma qilib to‘xtatish.  
Kuchli qon oqqanda qo‗l yoki oyoqni suyagi singanidan, bo‗g‗imidan bukish 
mumkin bo‗lmasa, jgut bilan bo‗g‗ish kerak. 
Jgut sifatida rezinali trubka yoki cho‗ziladigan boshqa to‗qimalardan 
foydalanish ma‘qul. Qo‗l yoki oyoqni jgut bilan bo‗g‗ib bog‗lashdan oldin yuqori 
ko‗tarib qo‗yish lozim. 
Agar yordam beruvchining yordamchisi bo‗lmasa, shikastlangan kishining 
o‗zi qonayotgan arteriyasini barmoqlari bilan bosib turishi mumkin. 
Jgut yelka yoki sonning yuqorisidan siqib bog‗lanadi. Qo‗l yoki oyoqning 
jgut bilan siqib bog‗lanadigan joyi biror yumshoq narsa, masalan, bir necha qavat 
bint yoki shunga o‗xshash material bilan o‗raladi. Jgutni yeng yoki shim ustidan 
siqib bog‗lasa ham bo‗ladi. 
Jgutni o‗rashdan oldin cho‗zib olish zarur, so‗ngra qo‗l yoki oyoqni siqib 
bog‗lash kerak, o‗ramlar orasida ochiq joy qoldirish yaramaydi.

---

32 
Qo‗l yoki oyoqni jgut bilan bog‗laganda uni juda qattiq tortib bog‗lash 
yaramaydi, chunki jgut qon oqishini to‗xtatadigan darajada tomirni siqib tursa bas, 
aks holda shikastlangan kishining asab tomirlari siqilib qoladi. Agar qon oqishi 
batamom to‗xtamasa, jgutni yana bir oz tortib bog‗lash kerak. 
Jgutni qo‗l yoki oyoqda 1,5-2 soatdan ortiq qoldirish mumkin emas. Jgut 
bundan ko‗p tursa qo‗l yoki oyoqning jgutdan pastdagi qismi yiringlaydi. Bo‗g‗ib 
bog‗langan jgut juda qattiq og‗ritadi, shu sababli ba‘zan jgutni biroz vaqt olib 
turishga to‗g‗ri keladi. 
Bunday hollarda jarohatga boradigan qon tomirini barmoqlar bilan bosib, 
so‗ngra jgut yechiladi. Shikastlangan kishi og‗riqdan bir oz dam olib, qo‗l yoki 
oyoqqa qon borganidan so‗ng, jgut qaytadan bog‗lanadi. Jgutni birdan yechmay, 
asta-sekin bo‗shatish kerak. 
Rezinali lenta kabi cho‗ziladigan narsa bo‗lmaganda, qo‗l yoki oyoqni 
galstuk, kamar, ro‗mol yoki sochiq, chizimcha, tasma va shunga o‗xshash 
cho‗zilmaydigan narsalar bilan bog‗lab burama qilish mumkin (14-rasm). 
Burama qilinadigan material yuqoriga ko‗tarilgan va biror yumshoq narsaga 
o‗ralgan qo‗l yoki oyoqqa bir marta o‗raladi va uchini tashqi tomonga chiqarib 
tugun qilib bog‗lanadi. Shu tugun (yoki tugun tagi) ga cho‗p tiqib qon 
to‗xtaguncha buraladi. 
Burmani juda qattiq burash ham yaramaydi. Cho‗pni keragicha buraganidan 
so‗ng, bo‗shashib ketmaydigan qilib bog‗lab qo‗yiladi. 
Shikastlangan kishining burni qonayotgan bo‗lsa, uni yotqizib yoki o‗tqazib 
qo‗yish, boshini sal orqaga engashtirish, yoqasining tugmalarini yechish, 
qanshariga sovuq bog‗lam (примочка) qo‗yish, barmoqlar bilan burnini siqish 
kerak.