Электр хавфсизлиги

10.5. Elektr himoya vositalari qo„llash va sinash. Elektr sinov 
Elektr qurilmalarga xizmat ko‗rsatishda, xizmat ko‗rsatuvchi xodimlarni 
xavfsizligini ta‘minlash maqsadida turli xil elektr himoya vositalari qo‗llanadi. 
Ushbu himoya vositalari elektr tokidan jarohatlanishdan, elektr yoyi ta‘siridan, 
elektr maydon ta‘siridan, kuyishdan, balandlikdan yiqilishdan himoya qiladi. 
Izolyatsiyalangan tutqichli slesarlik ta‘mirlash dastgohlarini ishlatish 
jarayonida, xizmat ko‗rsatuvchi xodim yerdan izolyatsiyalangan bo‗lishi kerak. 
Ishlatishdan oldin barcha dastgohlar ko‗zdan kechirilishi shart.
Rezinali dielektrik himoya vositalarini ishlatishdan oldin, har doim ko‗zdan 
kechirishi shart. Yirtilgan yoki teshilgan himoya vositasini ishlatish mumkin emas. 
Ularni qorong‗i va quruq joyda saqlash kerak. 
Elektr 
himoya 
vositalari 
shartli 
ravishda 
uch 
turga 
bo‗linadi: 
izolyatsiyalovchi, to‗suvchi va saqlovchi. 
Izolyatsiyalovchi himoya vositalari insonni tok o‗tkazuvchi qismlardan, 
yerga ulangan qismlardan va yerdan izolyatsiyalaydi. Bu himoya vositalari, 1000 
V gacha va undan yuqori kuchlanishda asosiy, hamda qo‗shimcha turlarga 
bo‗linadi. 
Asosiy himoya vositalari: 
- 1000 V gacha kuchlanishda: dielektrik qo‗lqop, izolyatsiyalovchi shtanga, 
izolyatsiyalovchi va elektr o‗lchash kleshlari, slesarlik ta‘mirlash dastgohlari, 
hamda kuchlanish ko‗rsatgichlar; 
- 
1000 
V dan 
yuqori kuchlanishda: izolyatsiyalovchi 
shtanga, 
izolyatsiyalovchi va elektr o‗lchash kleshlari, kuchlanish ko‗rsatgichlari, 
shuningdek, 1000 V dan yuqori kuchlanishda ishlatiladigan ta‘mirlash asboblari; 
Qo‗shimcha izolyatsiyalovchi himoya vositalari: 
- 1000 gacha kuchlanishda: dielektrik kovush va dielektrik gilamcha, 
shuningdek izolyatsiyalovchi tagliklar; 
- 1000 V dan yuqori kuchlanishda: dielektrik qo‗lqoplar, boti va dielektrik 
rezina gilamcha, shuningdek izolyatsiyalovchi tagliklar; 

---

183 
To‘suvchi himoya vositalari, tok o‗tkazuvchi qismlarga tasodifan 
yaqinlashishdan va tegib ketishdan saqlaydi, shuningdek, kommutasion 
apparatlarni adashib qo‗shib yuborishdan ogohlantiradi. To‗suvchi himoya 
vositalariga ko‗chma to‗siq va sim to‗rlar, vaqtinchalik ko‗chma yerga ulagichlar, 
hamda ogohlantiruvchi plakatlar kiradi. 
Saqlovchi himoya vositalari, xizmat ko‗rsatuvchi xodimlarni individual 
ravishda yorug‗lik, issiqlik va mexanik ta‘sirlardan, kuyishdan, elektromagnit 
maydon ta‘siridan, shuningdek, balandlikdan yiqilib ketishdan saqlaydi. 
Saqlovchi himoya vositalariga himoya ko‗zoynaklari, maxsus qo‗lqoplar, 
himoya kaskalari, protivogazlar, elektrik kamarlari, maxsus arqonlar, energetik 
koktilar, shuningdek, ekranlovchi vositalar kiradi.
Himoya vositalarini ishlatishda, "Elektr uskunalarini ishlatishda